تبيين منطقي وحدت‌گرايانه حكمت متعاليه از عدالت قرآني (با تاكيد بر آيه 25 سوره حديد)

Logical-Monistic Explanation of Transcendental Philosophy of the Qur’ānic Justice (With an Emphasis on Verse 25 of Sūrat al-Ḥadīd)

اين مقاله سه وجه قرآني، حكمي و منطقي دارد و از اين جهت، مقاله‌اي ميان‌رشته‌اي محسوب مي‌شود. در وجه قرآني ضمن تاكيد بر موردپژوهي آيه 25 سوره حديد، نتيجه احصاي كامل آيات قرآن كه شامل واژه‌هاي قسط و عدل و مشتقات آنها هستند، مورد بهره‌برداري قرار گرفته است. از جهت حكمي، رويكرد وحدت‌گرايانه صدرالمتالهين شيرازي نسبت به مراتب هستي مبناي پژوهش مي‌باشد. وجه منطقي پژوهش نيز بر اساس دستگاه فازي تبيين شده است. در حكمت متعاليه كامل‌ترين ظهور نفس انساني آن‌گاه تحقق مي‌يابد كه ملكه عدل ميان همه قوا و شوون آن برقرار باشد. ازاين‌رو نفس انسان كامل ركن ركين صورت باطني‌اش عدل است. اين يافته‌هاي حكمي-تفسيري تبيين‌هاي منطقي متناسب طلب مي‌كنند. منطق ارسطويي ـ سينوي قدرت تبيين‌كنندگي اين بخش از يافته‌هاي حكمت متعاليه و آراي تفسيري متناظر با آنها را ندارد. بدين جهت بايد كاستي‌هاي اين منطق را يا با تكميل و ترميم جبران نمود، و يا به منطق‌هاي توسعه‌يافته و جايگزين جديد انديشيد. در اين مقاله از دستگاه فازي، خوانشي اصلاح شده براي تبيين مناسب منطقي حقيقت مجرد مادي نفس مطرح شده است؛ به‌وجهي كه به ام‌القضايا در حكمت متعاليه (يعني استحاله اجتماع نقيضين) نيز آسيبي وارد نشود.