اثر تراكم بوته بر برخي پاسخ‌هاي رشدي، فيزيولوژيكي و فعاليت‌ آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيداني گياه نخود (Cicer arietinum L.) تحت سطوح مختلف آبياري

Effect of plant density on some growth and physiological responses, and antioxidant enzymes activities of chickpea (Cicer arietinum L.) under different irrigation levels

به‌منظور بررسي اثر سطوح مختلف آبياري و تراكم بوته بر برخي پاسخ‌هاي مورفوفيزيولوژيكي و فعاليت‌ آنزيم‌هاي آنتي اكسيداني رقم نخود‌هاشم، آزمايشي به‌صورت كرت‌هاي خرد شده با طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در منطقه گنبدكاووس در سال زراعي92-1391 اجراء شد. عامل اصلي شامل سطوح مختلف آبياري (شرايط ديم بدون آبياري، آبياري در مرحله گلدهي و آبياري در زمان پر شدن نيام‌ها) و عامل فرعي شامل تراكم‌هاي مختلف 20، 30، 50 و 70 بوته در متر مربع بود. نتايج نشان داد كه اثر سطوح مختلف آبياري بر تمامي صفات به‌جز تعداد روز تا 50 درصد گلدهي و ارتفاع بوته معني‌دار بود اما تراكم تنها بر خصوصيات تعداد روز تا 50 درصد گلدهي، ارتفاع بوته، تعداد روز تا رسيدگي فيزيولوژيك، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و شاخص كلروفيل برگ اثر معني‌دار داشت. در اين آزمايش آبياري موجب افزايش معني‌دار محتوي رطوبت نسبي و شاخص كلروفيل برگ نسبت به شرايط ديم گشت اما باعث كاهش معني‌دار در ميزان پروتئين دانه، فعاليت آنزيم‌هاي سوپر اكسيد ديسموتاز و كاتالاز شد. بالاترين درصد پروتئين دانه در كشت بدون آبياري مشاهده شد. همچنين بيشترين و كمترين عملكرد دانه به‌ترتيب در سطوح آبياري در مرحله گلدهي و شرايط ديم به‌ترتيب با مقادير 1602 و 1014 كيلوگرم در هكتار بدست آمد. در سطوح فاكتور تراكم نيز بالاترين عملكرد دانه توسط تراكم 70 بوته در متر مربع و كمترين عملكرد دانه در تراكم 20 بوته در متر مربع مشاهده گرديد.

In order to investigate the effect of different levels of plant density and irrigation on some morphologic and physiologic responses and antioxidants activities in chickpea cv. Hashem, an experiment was conducted at GoonbadeKavoos region during 20122013 cropping season. Treatments were arranged as split plot in randomized complete block design with four replications. Different irrigation regime levels (rainfed without irrigation, irrigation at flowering stage, and irrigation during pod filling stage) were assigned to main plots and subplots comprised of different plant densities (20, 30, 50, and 70 plants/m2). Results showed that different irrigation regimes significantly affected traits except for days to 50% flowering and plant height but plant density factor had significant impacts only on days to 50% flowering, plant height, days to physiologic maturity, seed yield, biologic yield, and leaf chlorophyll index. Results showed that irrigation caused significant increase in leaf relative water content and leaf chlorophyll index while it decreased grain protein content, superoxide dismutase and catalase activities. Maximum and minimum grain protein contents were produced in noirrigation and irrigation during pod filling stage, respectively. Meanwhile, the maximum and minimum grain yield was gained by irrigation at flowering stage and rainfed without irrigation, respectively. Under plant density levels, the maximum and minimum grain yield was produced in 70 plants/m2 and 20 plants/m2, respectively. Irrigation at flowering stage × 70 plants/m2 had the highest grain yield among all treatments of the study.