تحليل حاشيه سود (اسپريد) بانك هاي تجاري ايران با تاكيد بر رقابت پذيري و ريسك اعتباري

Analysis of Net Interest Margin (spread) of Commercial Banks with Emphasis on Competitiveness and Credit Risk

با توجه به اهميت بازار پول در اقتصاد ايران، اين مطالعه مي‌كوشد عوامل موثر بر حاشيه سود بانكي را با تاكيد بر ساختار بازار و ريسك اعتباري مورد بررسي قرار دهد. روش پژوهش مبتني بر اقتصادسنجي داده‌هاي تابلويي است كه مشتمل بر 13 بانك تجاري در سال‌هاي 1385-1392 مي‌باشد. يافته‌هاي برآمده از تحليل داده‌ها نشان مي‌دهد كه متوسط حاشيه سود در بانك تجاري ايران برابر با 1/4 درصد است. همچنين شاخص تمركز، وجود ساختار رقابتي را در بازار پول تاييد مي‌كند. ريسك اعتباري محاسباتي نيز نشان مي‌دهد كه در بانك‌هاي تجاري ايران، بطور متوسط 1/15 درصد از تسهيلات اعطايي و مطالبات به مطالبات سررسيد گذشته، معوق و مشكوك‌الوصول تبديل شده است. منطبق با نتيجه حاصله از تحليل داده‌ها، يافته‌هاي ناشي از برآورد الگوي پژوهش نيز وجود رقابت ناقص را در بازار پول ايران تاييد مي‌كند. يافته‌ ديگر حاكي از اثرپذيري مثبت حاشيه سود از ريسك اعتباري و هزينه‌هاي اداري و عمومي بانك‌ها است. اين در حالي است كه تسهيلات بانكي علي‌رغم داشتن علامت مورد انتظار، به دليل بدنه سنگين دولت و به تبع آن وابستگي بالاي سياست‌هاي پولي به سياست‌هاي مالي كه عموماً بطور مستقيم يا غيرمستقيم به ارائه تسهيلات تكليفي مي‌انجامد؛ اثر معناداري بر حاشيه سود بانكي ندارد.

Given the importance of the money market in Iran, this study tries to examine effective factors on net interest margin with an emphasis on market structure and credit risk. Research methodology is based on econometric panel data from 13 commercial banks in the years of 20062013. The findings emerged from data analysis show that the average of net interest margin is 4.1 percent at commercial banks. Also market concentration index confirms competitive structure at money market. Credit risk calculations also show that 1.15 percent of bank facilities and receivables has become to past due receivables, Deferred and doubtful. In accordance with the results of the data analysis, the findings of estimation model also confirms the existence of imperfect competition in the money market. Other finding indicates a positive influence of credit risk and administrative costs on net interest margin. However, the bank facilities do not have a significant effect on net interest margin. Because of the large size of government and consequently the dependence of monetary policy to fiscal policy, bank facilities are binding directly or indirectly.