ساختار و گونه هاي نهادهاي علمي و آموزشي افريقيه در عصر بنوحفص (625941ق)

نوحفص (625ـ941ق) كه ابتدا به عنوان والي دولت موحدين (515ـ668ق) بر تونس فرمان مي راندند با زوال موحدين، اعلام استقلال كردند و ابوزكرياي اول (625ـ647ق) با انتخاب شهر تونس به عنوان پايتخت افريقيه، اداره امور اين سرزمين را به دست گرفت. در اين زمان، حمله مغول در شرق، ادامه جنگ هاي صليبي در مصر و شام، سقوط تدريجي اندلس به دنبال نبرد عقاب (609ق) و آشفتگي مغرب اقصي در آستانه استيلاي بني مرين (614ـ869ق) باعث كندي حركت علمي و ركود مراكز و نهادهاي آموزشي جهان اسلام شده بود. استقرار دولت بنوحفص و تامين امنيت منطقه تونس و حمايت امراي بنوحفص و اختصاص اوقاف، زمينه ساز مهاجرت دانشمندان از اندلس و ساير نقاط جهان اسلام به افريقيه شد كه گسترش علوم و معارف اسلامي، راه اندازي كتاب خانه هاي غني، تاسيس نهادهاي آموزشي و بالندگي جامع زيتونه و مدرسه شماعيه را به دنبال داشت. اين نوشتار گذشته از ارائه گزارشي تاريخي در اين باره، به اصول و مباني آموزش حفصيان با تكيه بر مذهب مالكي، رويكردهاي علمي ـ آموزشي در قلمرو حفصيان و گونه شناسي مراكز علمي و آموزشي تاسيس شده در قلمرو حكومتي آن ها مي پردازد.