بررسي رابطه تجربه‌گرايي و الهيات مسيحي در قرون وسطاي متاخر

The Relationship between Empiricism and Christian Theology in the Late Medieval Centuries

باور رايج اين است كه آنچه علم جديد را از ساير حوزه‌هاي معرفت بشري متمايز مي‌سازد، همان روش تجربي است. اين باور به‌خودي‌خود، اين‌گونه به اذهان تداعي مي‌شود كه تجربه‌گرايي، به‌مثابه يك روش همزاد علم جديد است و در دوره انقلاب علمي پديدار گشته است. اما بررسي‌هاي تاريخي نشان مي‌دهد كه تجربه‌گرايي، نه در بحبوحه ظهور علم جديد در انقلاب علمي، بلكه در منازعات الهياتي قرون وسطاي متاخر متولد شد. اين نكته، براي روشن كردن رابطه علم و دين حايز اهميت است. شواهد حاكي از اين است كه متالهان مسيحي، با انگيزه‌هاي الهياتي، مسايلي را مطرح كردند كه بستر مناسبي را براي پيدايش تجربه‌گرايي به وجود آورد. اين مقاله، با روش توصيفي- تحليلي، عوامل پيدايش تجربه‌گرايي را در قرون وسطاي متاخر و در ميان متالهان مسيحي مورد بررسي قرار مي‌دهد. يافته‌ها حاكي از اين است كه در اين عصر، سه عامل مهم، كه با انگيزه‌هاي الهياتي همراه بودند، در به وجود آمدن تجربه‌گرايي موثر واقع شدند: نقد كليات، نقد مابعدالطبيعه ارسطويي و تفكيك ميان قضاياي تحليلي و تركيبي. همچنين اين تحليل، رابطه تجربه‌گرايي و الهيات مسيحي در قرون وسطاي متاخر را روشن مي‌كند.

It is commonly believed that the empirical method distinguishes modern science from other humanities discipline. This belief automatically leads to the idea that empiricism, which is considered as a method twinned with modern science, has developed in the period of scientific revolution. However, historical studies show that empiricism did not develop in the midst of the emergence of modern science in the scientific revolution, but came to existence following the theological disputes in the late medieval era. Expounding this point contributes to clarifying the relationship between science and religion. Evidence shows that Christian theologians, who were theologically motivated, raised some issues that prepared the ground for the development of empiricism. Using a descriptive-analytical method, the present paper studies the causes behind the development of empiricism among Christian theologians in the late medieval centuries. The research results show that in that era, three major factors related to theological motivations contributed to the emergence of empiricism: criticisms of the generalities, criticism of Aristotelian metaphysics and the distinction between analytic propositions and synthetic propositions. This study also establishes the relationship between empiricism and Christian theology in the late medieval centuries.