بررسي تطبيقي ساخت موضوعيِ رباعيات اصيل خيام با برخي رباعيات منسوب به او

Comparative Study of Some Original Robaiat of khayyam with Some referred Robaiat to him by SFL view

بررسي اصالت متون مختلف ادب فارسي با استفاده از الگوهاي علمي و چارچوب‌هاي مشخص، مي‌تواند از طرفي، معياري واحد براي داوري درباره اصالت اين متون به دست دهد، و از طرف ديگر، بسياري از اين متون را كه هنوز اصالتشان مورد ترديد است از بلاتكليفي خارج كند. رباعيات خيام از جمله آثاري است كه علي‌رغم پژوهش‌هاي فراواني كه درباره آن انجام شده است، هنوز بر سر آن اختلاف بسياري وجود دارد و تعداد رباعيات اصيل اين شاعر هم‌چنان نامشخص است. از اين رو، در مقاله حاضر كوشيديم تا با به‌كارگيري الگويي زبان‌شناختي، و با استفاده از روشي توصيفيتحليلي و آماري به بررسي و مقايسه 20 رباعي اصيل و 20 رباعي منسوب به خيام از منظر ساخت موضوعي بپردازيم، و پس از تجزيه و تحليل داده‌ها دريافتيم كه ويژگي رباعيات اصيل خيام سادگي بيش‌تر و استفاده كم‌تر از ساخت‌هاي پيچيده است، در حالي كه رباعيات منسوب گرايش بيش‌تري به پيچيده‌گويي و استفاده از ساخت‌هاي نشان‌دار دارند. بدين ترتيب، با توجه به تفاوت قابل توجه دو پيكره از منظر ساخت موضوعي، به اين نتيجه رسيديم كه رباعيات منسوبي كه در مقاله حاضر بررسي شده‌اند، دست كم از اين منظر، متعلق به خيام نيستند.

AbstractThe distich “To the Lovers, wealth of both worlds as a barleycorn/ That, ‘this’ is little chattel and ‘that’ is plentiful mercy” has been represented with different forms and meanings, listed in Hafez’s correcting texts and descriptive books. In addition to conducting some reviews of such cases, this paper is aimed at offering the correct form and meaning of the distich. It is worth mentioning that exponents have not considered two concerns in describing this distich; first, studying two Quranbased components; ‘little chattel’ and ‘plentiful mercy’ denoting the blessings of this world and the hereafter respectively. On the other hand, regarding the beginning of the second hemistich, the causality conjunction ‘that’, has been taken to signify ‘for’ by majority of exponents and it’s been connoted ‘but’ by a few either. The researcher believes that in the aforementioned distich, the alleged conjunction is an explicative one. This kind of ‘that’ makes an association with its previous word or compound to the proceeding sentence, offering an explanatory interpretation. As Hafiz has frequently used this kind of ‘that’, therefore exploiting such evidential citations, the present paper is trying to reinforce the theory mentioned above. Keywords: Hafiz, little chattel, plentiful mercy, explicative conjunction ‘that’.