بحثي دربارۀ علّت جاودانگي پشوتن در سنّت مزديسني

A discussion on the reason behind immortality of Pashutan in Mazdayasna tradition

پشوتن، نام‌بُردارترين پسر گشتاسب در سنّت و ادبيات مزديسناست. در باب فرجامِ كارِ وي با چند روايت متناقض روبه‌رو هستيم: نخست مشهورترين روايت بر پايۀ اَسناد و شواهد موجود از گزارش‌ها و روايت‌هاي متون كهن پهلوي، پشوتن يكي از بي‌مرگانيست كه در آخرالزّمان پيش از هزارۀ‌ هوشيدر، عليه بدكاران و ديوان رستاخيز مي‌كند و هم‌چنان در هزارۀ هوشيدرماه، سروري خواهد كرد. ديگري روايتي از چگونگي ناميرايي پشوتن با خوردن شيرِ يشته‌شده از دست زردشت به نقل از منظومۀ زراتشت‌نامه است و سوم‌روايت، روايت نادر و يگانۀ بهمن‌نامه از مرگ پشوتن به دست بانوگشسب است كه اتّفاقاً با معناي لغوي اسمش نيز متناسب است. در ديگر منابع، بويژه در شاهنامۀ فردوسي و شاهنامۀ ثعالبي و ديگر روايت‌هاي اسطوره‌اي، حماسي، تاريخي و روايت‌هاي نقّالي و شفاهي‌عاميانۀ موجود، هيچ اشاره‌اي به مرگ يا بي‌مرگي پشوتن نشده است. نگارنده در اين مقاله با در نظر گرفتن هر سه گزارش، در روايت زراتشت‌نامه انديشيده، با بهره‌گيري از گواهي‌هايِ همانند در ادبيات ايران و ملّت‌هاي ديگر، آن را بررسي كرده است.

Pashutan is the most distinguised son of Goshtasp in the mazdayasna tradition and literature.  As far as his fate is concerned we are faced with three contradictory narratives.  First according to  the most renowned one based on the documents and evidence available from reports and narratives of the ancient Pahlavi texts, Pashutan is one of the immortals who on the Day of Judgement before the Hooshidar Millenium resurrects against evildoers and demons and also in that millenium he reigns.  Second is a narrative from the Zaratosht Nameh which speaks of Pashutan's immortality by drinking blessed milk from the hand of Zoroaster, and the third narrative is a unique version of Bahman Nameh informing us of Pashutan's death  in the hand of Banu Goshasp.  This latter narrative is incidently more appropriate to the lexical meaning of his name.  In other sources particularly in Shahnameh of Ferdowsi, Tha'alibi's Shahnameh, and other mythological, epic, historical, and Naghali or oral popular narratives available, there has not been a slightest reference to Pashutan's death or immortality.  Having considered all three reports, the writer of this article has contemplated on the Zaratasht Nameh version and using the counterpart evidence in Persian literature and other world nations has analyzed the cause of immortality.