تحليل جامعه شناسي حوزه عمومي در ايران پس از انقلاب (1357-1394)

هدف اصلي مقاله حاضر معرفي و تحليل جامعه شناختي ابعاد، مولفه ها، كاركردها و آسيب هاي حوزه عمومي ايراني است. چارچوب نظري مقاله بر نظريه هاي ارسطو، جان راولز، چارلز تيلور، هانا آرنت، اُلريش رُدل، كُنتن فرانكن برگ، هلموت دُبيل، يورگن هابرماس، آندره آره تو و جان كوهن استوار است. روش شناسي اين مقاله مطالعه كتابخانه اي، خوانش تاريخي و استناد به شواهد، داده ها و آمارهاي تجربي معتبر و مطالعات تاريخي معاصر است.نتايج اين مطالعه نشان مي دهد حوزه عمومي در ايران وجود دارد و از مكان هاي عمومي، «فضاي اجتماعي واقعي» (رسانه هاي جمعي داخلي و خارجي و مطبوعات) و «فضاي مجازي» (اينترنت و شبكه هاي اجتماعي جديد)، فضاي گفتماني، فضايي براي فعاليت نهادهاي غيردولتي و فضاي كنشگري اجتماعي (جنبش هاي اجتماعي و تظاهرات خياباني) تشكيل شده است. مهم ترين كاركردهاي حوزه عمومي ايراني شكل گيري و تنوير افكار عمومي، كنشگري محدود در قالب جنبش هاي اجتماعي و تظاهرات خياباني و فعاليت محدود برخي از سازمان هاي مردم نهاد است. حوزه عمومي از محدوديت هايي رنج مي برد: از سوي دولت نظارت مي شود، بر روي همه اقشار و گروه هاي گوناگون اجتماعي، به ويژه زنان، و براي طرح همه موضوعات باز نيست، تا اندازه انحصاري و ايدئولوژيك است، خواست ها و نيازهاي چندفرهنگي جامعه ايران را نمايندگي نمي كند و انعكاس دهنده صداي مردم به دولت و مجلس نيست. با وجود اين، حوزه عمومي ايراني روز به روز رشد مي كند و از كنترل دولت خارج و متكثرتر مي شود و نقش و اهميتش در سياست افزايش مي يابد.