بازشناسي رقم نقاش در نسخ چاپ سنگي دوره قاجار مطالعه تطبيقي نسخه چاپ سنگي نوش‌آفرين گوهرتاج محفوظ در كتابخانه آستان قدس رضوي و آثار ميرزا نصراله

در نسخ مصور چاپ ‌‌سنگي اگر نسخه افتادگي نداشته ‌باشد نام و رقم كاتب در صفحه اول يا آخر آمده‌ است. اين در حالي است كه در بسياري از اين نسخ، نام هنرمند تصاوير ذكر نشده‌ است. نمونه‌اي از اين مورد، نسخه‌‌‌‌اي از داستان عاميانه فارسي است به‌نام نوش‌آفرين گوهرتاج كه با تاريخ كتابت 1308 ﻫ.ق. در كتابخانه آستان قدس رضوي نگهداري مي‌شود و يازده تصوير ماهرانه اما بي‌رقم دارد. در اين پژوهش با هدف بازشناسي رقم هنرمند، تصاوير نسخه مذكور با آثار ميرزا نصراله، هنرمند چاپ ‌سنگي قاجار، مقايسه شده‌ است. اين بازشناسي، نه براساس وجود رقم نقاش، بلكه از طريق مطالعات تطبيقي و سبك‌شناسانه انجام شده‌ است. در اين روش، به ويژگي‌ها و الگوهاي مشترك موجود در آثار و به‌طور كلي شيوه كار هنرمند توجه شده است. با درنظرگرفتن اين الگوهاي مشترك، آثار بي‌رقم به وي نسبت داده‌ مي‌شود. گردآوري مطالب در اين پژوهش به‌صورت اسنادي و كتابخانه‌اي و در بخش تطبيق آثار، تكيه بر برداشت نگارندگان بوده ‌است. نتايج نشان مي‌دهد در طراحي از عناصر مختلف و نيز شخصيت‌سازي، شباهت بسياري ميان شيوه ميرزا نصراله و تصاوير نسخه مذكور وجود دارد. هم‌‌زماني تاريخ چاپ اثر با سال‌هاي فعاليت نصراله اين احتمال را قريب به يقين مي‌نمايد كه تصاوير اين نسخه را نيز وي خلق كرده است.