كليدواژه :
تفكيك , روش معرفت ديني , عقل نوري , علم نوري , معارف الهي , معارف بشري , معرفت بسيط و مركب
چكيده فارسي :
میرزا مهدی اصفهانی موسس جریان تفكیك و از چهره‌های مخالف فلسفه در عصر حاضر، در باب وصول به معرفت دینی روش متكلمان، فیلسوفان و عرفا را تخطئه نموده و معتقد است راه جدیدی كه مطابق با شریعت است إرائه نموده است. ایشان با تفكیك بین معارف الهی و معارف بشری معتقد است معارف الهی كه از طریق توجه به عقل نوری و معرفت فطری و از مراجعه به ظواهر روایات بدست می‌آید تباین كلی با معارف بشری دارد كه از برهان منطقی بدست می‌آید. در توجیه این دیدگاه، میرزا مهدی معانی جدیدی از عقل، علم و استدلال إرائه داده و معارف حاصله از این روش را معارف الهی در مقابل معارف بشری می‌نامد. با این وجود در مقام عمل میرزا مهدی بر این دیدگاه پایدار نمانده و بهنگام تبیین و اثبات مدعیات از همان روش استدلال منطقی كه وی آن را بشری خوانده، بهره برده است. از جهت دیگر علی‌رغم توصیه فهم متون دینی با ذهنی صافی، برداشت‌های میرزا كاملا مبتنی بر پیش‌فرض‌های تفكیكی ایشان است و در نتیجه در موارد فراوان از ظواهر روایات عدول كرده و احادیث را مطابق دیدگاه‌های خاص و برخلاف ظاهر معنا نموده است. در این نوشتار تلاش گردیده است دیدگاه میرزا مهدی در باب روش معرفت دینی مورد بررسی و نقّادی قرار گیرد و ناسازگاری‌های موجود میان دیدگاه میرزا در مرتبه نظر و در مقام عمل نشان داده شود.
چكيده لاتين :
Mīrza Mahdī Iṣfahānī, the founder of Tafkīk School (separatism) and one of the contemporary figures opposing philosophy in the present era, has falsified the method of the theologians, philosophers, and mystics concerning acquiring religious knowledge and believes that he has provided a new way that is compatible with religious law (sharī‘a). Separating Divine knowledge from human knowledge, he believes that the Divine knowledge that is acquired through paying attention to luminous intellect, innate knowledge, and by referring to the external meanings (ẓawāhir) of traditions is totally distinct from human knowledge, which is achieved through logical argument. In justification of this viewpoint, Mīrza Mahdī Iṣfahānī has presented new meanings for intellect, science, and reasoning and calls the knowledge acquired in this method as Divine knowledge in contrast to human knowledge. Nevertheless, in practice, Mīrza Mahdī has not abided by this viewpoint and when explaining and proving what he claims, he has employed the very logical argument that he has called it human. On the other hand, despite his recommendation as to understanding religious text with a clear mind, Mīrzā’s impressions are totally based on his separatist (tafkīkī) preconceptions and, as a result, in many instances he has drifted away from the external meanings of the traditions and has interpreted the traditions according to his own viewpoints and contrary to their external meanings. It is attempted in this writing to critically examine Mīrzā Mahdī’s viewpoint on religious knowledge method and disclose the incompatibilities existing in Mīrzā’s viewpoint in theory and in practice.
