نقش عوامل هيدروژيومورفولوژيكي در تامين آب و مكان گزيني سكونتگاه ها با استفاده از فرايند تحليل سلسله مراتبي "AHP" (مطالعه موردي: دشت مياندوآب)

Investigating the Effect of Hydrogeomorphological Factors in the Water Supply and Location of Settlements (Case Study: Miandoab Plain)

تامين آب از مسايل مهم جهان از گذشته تا به حال بوده است. منابع آب سطحي و زيرزميني يكي از منابع باارزش براي انسانها به شمار مي روند. در شرايط موجود با عنايت به روند رو به تزايد جمعيت، توسعه فعاليت‌هاي كشاورزي، صنعتي و افزايش نياز به آب، بهره‌برداري غيراصولي از يك‌سو و وقوع خشكسالي‌ها و نوسانهاي آب و هوايي از ديگر سو، شناخت پتانسيل آبي هر منطقه جهت تصميم‌گيري در حفاظت و استفاده درست از منابع آب ضروري است. بدين منظور در پژوهش حاضر به بررسي و شناسايي نقش عوامل هيدروژيومورفولوژيكي در تامين آب و مكان گزيني سكونتگاهها در دشت مياندوآب پرداختيم. جهت انجام دادن اين مطالعه از تصوير ماهواره‎‏اي لندست 2011 سنجنده TM، نقشه زمين شناسي 1:100000 استفاده كرديم. لايه فاكتورهاي موثر (شيب، ليتولوژي، كاربري زمين، فاصله از گسل، بارندگي، فاصله از رودخانه، طبقات ارتفاعي و پوشش گياهي) را در محيط GIS آماده شد سپس با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) وزن دهي لايه ها انجام داديم. نتايج به دست آمده با استفاده از اين روش و همچنين تفسير ضرايب فاكتورها نشان داد كه فاصله از رودخانه، بارندگي و طبقات ارتفاعي نقش مهمي در تامين آب دارند. در نهايت نقشه مكان يابي سكونتگاهها را در محيط GIS در پنج كلاس از بسيار مناسب تا بسيار نامناسب تهيه كرديم. بهترين مكانها جهت مكان گزيني نواحي جنوب غربي و مركزي دشت، و نواحي اطراف درياچه اروميه، نزديك گسلها و همچنين نواحي بدلندي مكانهاي نامناسب جهت مكان گزيني سكونتگاهها بودند.

Security of water has been one of the most important issues in the world from the early days to present. Water supplies have always been valuable resources used by people. In the current situation with the rising population, agriculture and industrial developments, high demand for water, uncontrolled and unprincipled exploitation, droughts, and climatic fluctuations, the knowledge of the potential capacity in water supplies in each area is an essential factor in making decision for conservation and optimum utilization of water resources. The purpose of this study was to investigate and identify the effective hydrogeomorphological factors on water supply and replacement of settlements in Miandoab plain. To accomplish this, Satellite images - the image of TM, 2011 - were used. Factors like the slope, lithology, land use, distance to fault, distance from river, rainfall, elevation and vegetation were prepared in GIS environment. Then, the layers were weighted by using Analytic Hierarchy Process (AHP). The results showed that Analytic Hierarchy Process proved more efficient in determining the effective hydro- geomorphological factors on water supply in area under study. It also showed that the interpretation of the coefficients, distance from river, rainfall and altitude, have an important role in this field.