مقايسه شاخص استاندارد بارش و نظام رتبه بندي تاپسيس به منظور ارزيابي وضعيت مخاطره خشكسالي در استان خوزستان

Standard precipitation index and TOPSIS ranking method to assess the drought adventure condition in Khouzestan Province

مطالعهٔ وضعيت خشكسالي به عنوان نوعي مخاطرهٔ طبيعي در نواحي مختلف به منظور تدوين طرح هاي مقابله با خشكسالي و مديريت خطر آن، اهميت زيادي دارد. نمايه هاي مختلفي برپايهٔ كميت هاي مؤثر اقليمي براي ارزيابي خشكسالي معرفي شده است. بررسي حالت هاي وقوع همزمان طبقات هر نمايهٔ معين خشكسالي مي تواند معيار مناسبي براي ارزيابي تطابق نمايه ها باشد. هدف اين تحقيق، مقايسهٔ دو روش رتبه بندي تاپسيس و شاخص استاندارد بارش (SPI) در بررسي وضعيت خشكسالي استان خوزستان و كارايي آنها در اين زمينه بوده است. در بخش ديگري از پژوهش، ميزان حساسيت روش تاپسيس با استفاده از چهار پارامتر اقليمي مختلف در تعيين خشكسالي يا ترسالي در قالب جدول هايي ارائه شد. در اين تحقيق مشخص شد كه دو روش مذكور براي تعيين وضعيت خشكسالي و شدت آن كارايي يكسان و مناسبي دارند، ولي براي تعيين شدت ترسالي از روش شاخص استاندارد بارش نمي توان استفاده كرد. در واقع با روش اخير تنها مي توان اين موضوع را مشخص كرد كه آيا سال مورد نظر جزو سالهاي تر بوده است يا نه. براي مثال كمترين عدد اين شاخص 3/04- در سال 1390 براي ايستگاه ابادان به دست امد كه نشان دهندهٔ خشكسالي شديد است و بيشترين عدد يعني 1/33 در سال 1377 مربوط به ايستگاه اهواز بود كه در طبقهٔ نرمال قرار گرفت؛ در صورتي كه در روش رتبه بندي تاپسيس مي توان علاوه بر تعيين شدت خشكسالي، وضعيت سال هاي تر را نيز به صورت كمي ارزيابي كرد. با توجه به محاسبات، براي همهٔ ايستگاههاي بررسي شده سال 1390 خشكترين، و سال 1371 مرطوب ترين سال بوده است. همچنين به واسطهٔ مطالعات پارامتريك انجام گرفته توسط روش تاپسيس، مشخص شد كه بيشترين حساسيت در بين كميتهاي اقليمي، مربوط به تعداد روزهاي باراني، و كمترين حساسيت مربوط به رطوبت نسبي هواست.

The drought status as a natural hazard is very important problem in different areas. It is necessary to develop plans to deal with drought and risk management. There are lots of indices for drought assessment based on climatic quantities. Simultaneous occurrence of drought indices can be a useful framework for conformity assessment profiles. The aim of this study was to compare two methods, TOPSIS ranking method and Standardized Precipitation Index (SPI) for drought condition in Khouzestan province and their performance in this review. In another part of this study, the sensitivity of TOPSIS method to determine four climatic parameters are affecting climate drought or wet. In this study, it is found that these two methods to determine the intensity and condition of drought are good and have similar performance but for measure the intensity of wet, SPI is not useful. In fact, this method just determined that the target year is wet or not. For example, the lowest value for this index was -3.04 which is related to Abadan station at 2011 and this number indicates severe drought. The highest value was 1.33 which is related to Ahwaz station so it is located in normal (wet) category. TOPSIS ranking method in addition to determine the intensity of the drought can also present the condition of wet years numerically. According to the calculations, 2011 was the driest year among all stations and 1992 was the wettest year among all stations. To determine the sensitivity of TOPSIS method, it was found that the most sensitive parameter among the climatic parameters is related to the number of rainy days and low sensitivity is for relative humidity amongst all the parameters