رفتار خواندن در فضاي ديجيتال: مفهوم، ابعاد و مولفه ها

با توجه به ظهور رسانه هاي سمعي و بصري، مطالعه و خواندن در فضاي مجازي و ديجيتال به امري رايج مبدل شده است. به اعتقاد بالتر (1991) فناوري الكترونيكي نوع جديدي از كتاب و روش جديدي براي نوشتن و خواندن را به ما عرضه مي كند. پژوهش حاضر به منظور بررسي مفهوم و ابعاد مختلف مطالعه در فضاي مجازي و آثار فردي، تكنولوژيكي، اجتماعي، رفتاري آن و همين طور نقش سازمان هاي مرتبط در اين امر، مانند دانشگاه ها، كتابخانه ها و مراكز اطلاع رساني، انجام شده است. اين پژوهش مروري است و با استفاده از روش سندي با مرور پيشينه هاي مرتبط در اين زمينه به ترسيم وضعيت فعلي مطالعه در فضاي ديجيتال با در نظر گرفتن جوانب مختلف آن مي پردازد. مرور يافته هاي پژوهش محققان پيشين نشان مي دهد هرچند جايگاه مطالعه به صورت چاپي محفوظ خواهد ماند، گرايش به مطالعه در فضاي ديجيتال نيز رو به رشد و توسعه است؛ به طوري كه رسانه هاي ديجيتال با بهره مندي از امكانات چندرسانه اي خود موجب سرعت در درك مفهوم به فراخور سن و سطح معلومات افراد شده است، زيرا مطالعه در فضاي مجازي امكان تبادل آرا و افكار با افراد هم گروه (كاربران بالقوه و بالفعل) را، كه مخاطب يك محتواي اطلاعاتي خاص اند، نيز فراهم مي كند. اطلاع از تغيير تدريجي فضاي مطالعه از چاپي به الكترونيكي، مقايسه مطالعه در فضاي چاپي و الكترونيك، بررسي ميزان پذيرش اجتماعي مطالعه به صورت مجازي در سطح جهان و اختصاصاً ايران سبب آگاهي و افزايش بهره مندي بهينه از مطالعه خواهد شد. به دنبال موفقيت در فرايند سواد ديجيتال و يافتن منبع اطلاعاتي منطبق يا مرتبط با نياز اطلاعاتي در فضاي مجازي، مطالعه در اين قالب با در نظر گرفتن فرصت ها و محدوديت هاي آن رخ مي نمايد. فرايند مطالعه نه تنها به خواندن آن محتواي اطلاعاتي بازيابي شده محدود نمي شود، بلكه فرايند مطالعه با درك معنا و به كارگيري مهارت هاي ارتباطي در انتقال محتوا پي گيري مي شود. لازم به ذكر است كه مقاله حاضر در اولين همايش ملي كتاب و نشر با موضوع سياستگذاري فرهنگي در صنعت نشر كتاب كه با حمايت مادي و معنوي انتشارات سوره مهر در آبان ماه سال 94 برگزار گرديد، ارائه شده و براي اولين بار در شماره هاي نوزدهم و بيستم فصلنامه كتاب مهر منتشر مي گردد.