واكاوي زماني- مكاني فرين هاي سرد ايران تحت تأثير گرمايش جهاني به منظور كاهش مخاطرات

Spatio-temporal evaluation of extreme cold temperatures of Iran under the effects of global warming to reduce risks of hazards

توجه به تغييرات اقليمي در سال هاي اخير به علت پيامدهاي اقتصادي، اجتماعي و خسارات مالي مرتبط با رويدادهاي ناهنجار آن به منظور كاهش مخاطرات اهميت زيادي پيدا كرده است . در يك سامانه مديريت ريسك بهنجار، پيش بيني و شناسايي، ركن اصلي سامانه تلقي مي شود؛ ازاين رو اين پژوهش با هدف واكاوي اثر گرمايش جهاني در بروز دماهاي فرين سرد ايران طي دهه هاي آتي انجام گرفته است؛ چرا كه شناسايي اين مناطق و منطقه بندي آنها گامي مهم در كاهش مخاطرات ناشي از آن تلقي مي شود. به منظور دستيابي به هدف تعيين شده نخست داده هاي دماي روزانه مدل EH5OM مؤسس ماكس پلانك آلمان طي دورة آماري 2050-2015 ميلادي، تحت سناريوي A1B با تفكيك 1/75 درجه قوسي، براي گسترة ايران بارگيري شد .در گام بعدي داده هاي نام برده با تفكيك مكاني0/27*0/27 قوسي توسط مدل REGCM 4 ريزمقياس شدند.براي شناسايي روزهاي فرين سرد از نماي انحراف بهنجار شدة دما(NTD) بهره گرفته شد. داده ها برحسب مقدار اين نمايه و گسترة حاكميت گرما(NTD< 0)مرتب شد و سپس 500 روز اول كه شرط (NTD<- 2) را برآورد مي كرد در حكم نمونه انتخاب و آرايه اي به ابعاد 2140 × 500 تشكيل شد. نتايج حاكي از اين است كه ايران را مي توان از نظر سرماهاي فرين با استفاده از تحليل خوشه اي به روش SOM در شبكه عصبي به 9 ناحيه تقسيم كرد. در دهه هاي آينده سرماي فرين در نيم غربي و نوار ارتفاعي (كوهستان و كوهپايه) بيشتر از نواحي داخلي و سواحل جنوبي كشور خواهد بود. كمينه رخداد فرين سرد ايران مربوط به ناحيه دشت كوير و بيشينه آن نيز در ناحيه شمال غرب مشاهده مي شود.

The territorial changes are of great importance in recent years due to economic and social consequences and financial losses related to their abnormal incidents to decrease the risks. In management system, the prediction and recognition of abnormal risks is considered as the main features of the system. Therefore, the purpose of the present research is to discover the universal thermal effects in emerging Iran cold extremes in the future decades because recognition of these areas and their zoning is considered as an important step to decrease their risks. For this purpose, the data are uploaded on the daily temperature EH5OM model in the Max Plank Society of Germany during a statistical period (2015-2050) under the scenario of AIB with curve degree sorting of 1.75 for Iran realm. The mentioned data are micro scaled with local sorting on the curve 0.27 􀳋 0.27 by REGCM4 model. In order to recognize the cold extreme days, the normalized temperature deviation (NTD) is used. The data are organized based on this index and the extension of the heat governance (NTD < 0) and the first 500 days for which the condition NTD < -2 are met. These are considered as the sample population. In this respect, a range with a size 500 􀳋 2140 is established. The results of the study indicate that Iran can be divided into 9 areas in terms of cold extremes by the use of clusters analysis based on self-organizing map (SOM). In the future decades, the cold extremes in the west and high lines (mountains and mountainsides) can be observed more than internal lines and south shores. The minimum and maximum for the cold extreme occurrence can be observed in Kavir-e Namak and the northwest Iran, respectively.