شكل گيري سنت فكري سلطنت جديد ونسبت آن با انديشه حكومت اسلامي در تاريخ معاصر ايران

شرايط سياسي ـ اجتماعي شكل گرفته پس از مشروطه، موجب ظهور و افول مجدد سنت فكري سلطنت جديدي گرديد (تاريخچه)؛ اما آثار عميقي در اين زمينه توليد نشده است (پيشينه)؛ ازاين رو رابطه برآمدن تا برافتادن آن با ظهور حكومت اسلامي، مورد كنكاش جدي قرار نگرفته است (مسئله). درنتيجه، پرسش اصلي آن است كه چه شرايط سياسي ـ اجتماعي اي موجب شكل گيري اين سنت گرديد؛ و ازسويي، شكست اين سنت چگونه در برآمدن انديشه حكومت اسلامي اثرگذار بود؟ (سوال) فرض است كه اين سنت فكري، به دلايلي همچون ناسازگاري با شرايط اجتماعي و وجود برخي ابهامات نظري، توان استمرار نيافت (فرضيه). در پژوهش پيش رو، كه در آن از چهارچوب جماعت گرايي استفاده شده (روش)، نشان داده ايم كه اين سنت تنها در يك مقطع تاريخي برخوردار از فضيلت، خير و داراي اصحاب خاص خود بوده است (هدف). بااين حال و به رغم شكست اين سنت، آثار نظري آن در فضاي فكري ايران ماندگار شد. از مهم ترين آثار به جامانده از اجراي احكام (حتي درحد امور حسبه)، نياز به شرايط امني دارد كه حكومتي مقتدر آن را فراهم مي آورد؛ ازاين رو با شكست انديشه حضور سلطان، به تدريج شرايط براي مطرح شدن انديشه هاي فقاهت محور فراهم آمد كه افزون بر اعتقاد به اجراي احكام اسلامي، شخص ولي فقيه را متولي ولايت بر اجراي آن مي دانست (يافته).