عباسيان و به كارگيري ذميان: موانع نظري و نياز عملي

Abbasids and Employment of Dhimmis: Theoretical Obstacles and Practical Needs

عباسيان پس از استقرار نظام خود كوشيدند تا از تجربه و مهارت اقوام مختلف قلمرو خويش بهره گيرند و اوضاع را به سمت روالمندي مديريت كنند. در آن ميان، شماري از اهل كتاب كه با دولت اسلامي وارد پيمان شده بودند و به اهل ذمه شهرت داشتند، به حيث كارداني و مهارت مي توانستند در نظام اداري و ديواني خلافت ايفاي نقش كنند. دولت عباسي براي جذب و استخدام اين عناصر با چه مانعي روبه رو بود و چگونه به حل آن مبادرت ورزيد؟ يافته هاي اين پژوهش كه مبتني بر روش توصيفي تحليلي است، نشان مي دهد كه هر چند مخالفت فقيهان در به كارگيري ذميان با نياز عملي عباسيان در بهره برداري از تجارب اين عناصر در تقابل بود، اما سرانجام خلفاي عباسي با ناديده گرفتن آراي فقيهان، به جذب ذميان در نظام اداري و ديواني خود پرداختند تا هم از تجربه و كارداني آنها بهره مند شوند و هم ميدان را براي فقيهان در همه امور سياسي باز نگذارند.

After establishing their rule, the Abbasids tried to employ the skills and experiences of the people who lived in their territory. In these circumstances, there were some non-Muslims who made a treaty with the Islamic state under the title of Ahl alDimma, and were able play a role in the Abbasid Caliphate by their skills. Are there any obstacles for Abbasids to employ them for the administrative affairs? How could they resolve the obstacles? The Findings of the current research, which uses a descriptive and analytic method show that although the objects of the Islamic scholars for employing Dhimmis in administrative sections was in contradiction with the caliphate practical needs, the Abbasid caliphs ignored the scholars’ opinions and tried to employ them for benefitting from their skills and taking the political scene out of the hands of the scholars