بررسي تنوع گونه­ اي علف ­هاي‌ هرز تحت تأثير روش­ هاي مختلف مديريتي در زراعت سيب ­زميني (Solanum tuberosum L.)

سابقه و هدف: بيشتر كشاورزان از راهبرد­هاي مختلف مديريتي براي به كمينه رساندن آسيب و زيان علف­هاي هرز استفاده مي كنند. چنين اعمال مديريتي مي تواند تأثير مستقيم يا غير مستقيمي بر تنوع زيستي در بوم نظام­هاي كشاورزي داشته باشد. استفاده از انواع خاكپوش (مالچ)­ها و روش­هاي خاك­ورزي به همراه علفكش­ ها باعث اطمينان بيشتر در كنترل موثر علف­هاي هرز مي­ شود و به عنوان يكي از روش­هاي مهم و عمده كنترل علف­هاي هرز در كشتزارهاي سيب ­زميني به كار برده شده است .هدف از اين پژوهش، بررسي تركيب و تنوع گونه­اي علف­هاي هرز تحت تأثير نوع مديريت علف­هاي هرز در كشتزارهاي سيب­ زميني بود.مواد و روش‎ها: اين آزمايش در سال زراعي 1394 در دو ايستگاه­ تحقيقات كشاورزي آلاروق و ساميان در استان اردبيل در قالب طرح بلوك­ هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا شد. تيمارهاي آزمايش شامل 1)سمپاشي با علفكش تريفلورالين 2)سمپاشي با علفكش متريبوزين 3)اعمال كولتيواتور بين پشته­ها 4)كاربرد بقاياي گياهي گندم 5)كاربرد بقاياي گياهي كلزا 6)كاربرد خاكپوش پلي­اتيلن سياه رنگ 7)كاربرد خاكپوش پلي­اتيلن شفاف و 8) شاهد (بدون كنترل علف­هاي هرز در طول فصل رشد).نتايج و بحث: از بين 12 گونه علف ­هرز مشاهده شده در اين بررسي، علف­هاي­ هرز تاج­خروس (Amaranthus retroflexus)، سلمه (Chenopodium album)، پيچك (Convolvulus arvensis)، چسبك (Setaria viridis)، گاوچاقكن (Lactuca seriola)، تلخه (Acroptilon repens) و شيرتيغك (Sonchus arvensis) علف­هاي هرز غالب بودند. در اين بررسي تنها شاخص تنوع شانون- وينر از نظر آماري اختلاف معني­ داري را نشان داد. بيشترين تنوع گونه ­اي علف­هاي هرز در تيمار شاهد مشاهده شد. بنابر نتايج بررسي ­هاي باسكين و ميلبرگ، بدون كنترل علف­هاي هرز در زمين­هاي زراعي و يا آيش باعث افزايش تراكم علف­هاي هرز شد و بر تنوع گونه­اي نيز موثر بود. بر پايه شاخص شانون- وينر تيمار­هاي كاربرد تريفلورالين، كولتيواتور و پلاستيك شفاف با مقادير 11/1 ،04/1 و 99 درصد بعد از شاهد بيشترين تنوع گونه ­اي را به خود اختصاص دادند. اما كمترين تنوع گونه ­اي علف­هاي هرز بر پايه شاخص شانون- وينر و سيمپسون به طور همساني به تيمار­ هاي كاربرد خاكپوش كلش كلزا، علفكش متريبوزين و خاكپوش پلاستيك سياه متعلق بود. همچنين تراكم علف هاي هرز سيب­ زميني در هر دو ايستگاه به طور معني ­داري تحت تاثير تيمار­هاي آزمايش قرار گرفت، كاربرد انواع خاكپوش ، يك مرحله كولتيواتور و علفكش تاثير معني­ داري بر تراكم علف­هاي هرز سيب ­زميني در هر دو ايستگاه داشت به طوري كه كمترين تراكم علف­هاي هرز در كاربرد خاكپوش كلش گندم و كلزا به دست آمد. تراكم گونه ­هاي تاج­خروس، پيچك و سلمه به عنوان علف­هاي ­هرز مهم در همه تيمارهاي خاكپوشي، كولتيواتور و علف كشي نسبت به شاهد كاهش يافت. بيشترين تراكم تاج ­خروس به ترتيب در تيمار­هاي خاكپوش پلاستيك سياه، تريفلورالين و مالچ پلاستيك شفاف مشاهده شد، علف­ هرز سلمه نيز بيشترين تراكم را در كاربرد علفكش متريبوزين داشت.نتيجه­ گيري: در اين بررسي تراكم علف­هاي هرز يكساله نسبت به علف­هاي هرز چندساله بيشتر بود به عبارتي بيشترين تراكم علف­ هاي هرز به علف­هاي هرز يكساله اختصاص داشت. اما كاربرد بقاياي كلزا زيست­ توده و تراكم علف­هاي هرز را نسبت به شاهد به ترتيب به ميزان 83 و 81 درصد و كاربرد بقاياي گندم زيست­ توده و تراكم علف­هاي هرز را نسبت به شاهد به ترتيب به ميزان 79 و 84 درصد كاهش دادند و اين نشان مي دهد كه كاربرد علفكش، خاكپوش پلاستيكي و گياهي و كولتيواتور مي توانند به طور معني­ داري تراكم و زيست ­توده علف‌هاي هرز را كاهش دهند.