بررسي نقش عوامل موثر در تحول ژئومورفولوژي مخروط افكنه و بستر حوضه اسكوچاي

Determining Factors in the Evolution of Geomorphology Fan and the Basin of Usko Chay

رودخانه ­ها نسبت به حركات تكتونيكي حساس هستند و رابطه نزديكي بين لندفرم ­هاي رودخانه­ اي و حركات تكتونيكي وجود دارد. شاخص­هاي ژئومورفيك به ­عنوان ابزاري براي مشخص كردن ساختارهاي جديد و فعال اين حركات به كار مي­روند. به ­علت وجود شواهد تكتونيكي فعال در منطقه اسكوچاي، مانند دگرشيبي­ ها، وجود گسل، تراس­ هاي رودخانه ­اي و غيره به محاسبه­ شاخص­ه اي مربوط به اندازه­ گيري ميزان تكتونيك فعال منطقه پرداخته شده است. در اين پژوهش شاخص­ هاي زير براي حوضه اسكوچاي مورد استفاده قرار گرفته ­اند. شاخص شيب طولي رودخانه (SL)، شاخص عدم تقارن آبراهه (AF)، شاخص نسبت عرض كف بستر دره به ارتفاع آن (VF)، شاخص شكل حوضه) S(B و شاخص­هاي AF (وسعت مخروط افكنه) و SF مخروط افكنه كه رابطه بين وسعت مخروط و وسعت حوضه و شيب مخروط و شيب حوضه را بيان كرده و تاثير تكتونيك در شكل­گيري مخروط­ ها (شيب و وسعت آنها)را بيان مي­كند، بر روي حوضه محاسبه شد. تمامي اين شاخص­ ها از نقشه­ هاي زمين­ شناسي و توپوگرافي منطقه استخراج و سپس وارد GIS شد و سپس محاسبات مربوط به آنها انجام شد و در طبقاتي با فعاليت تكتونيكي خيلي زياد، زياد، متوسط و كم، قرار گرفت. نتايج داده­هاي حاصل از تحليل­ هاي توپوگرافي، شواهد زمين ­ريخت ­شناسي حاصل از مشاهدات ميداني و مقادير به­ دست آمده از شاخص­ هاي ژئومورفيك و بررسي شواهد حاكي از فعال بودن نئوتكتونيك در حوضه است و حوضه براساس طبقه­بندي LAT در كلاس دو قرار مي­گيرد كه نشان­دهنده­ فعاليت­هاي نئوتكتونيكي بالا در حوضه است و مخروط­افكنه حوضه در محيط فعال تكتونيكي تشكيل شده است. مقادير كمي به­ دست آمده از شاخص­ هاي ژئومورفيك را شواهد ژئومورفولوژيكي منطقه تاييد مي­ كند.

The rivers are sensitive to tectonic movements and there is a close relationship between the river landforms and such movements. Geomorphic indexes are used as tools to specify the new constructions and active workings of such movements. Due to active tectonic movements in Usku Chay’s basin which are visible in the river traces, unconformity fault, and etc. indexes coherent to measurement of active tectonic have been calculated. In this study the indicators such as (SL), index asymmetry (AF), index canal width indicator of the valley floor to its height (VF), the index ratio of width of river floor to altitude (BS) and indicators of the extent of the fan (AF) and SF Fan that shows the relationship between the extent of the fan and a basin were used and the influence in the formation of tectonic fans, (the slope and spread) was calculated. All these indexes were extracted from geology and topography maps and were then entered to GIS to calculate the indicators and were categorized as high, medium and low tectonic activities. The results obtained from the analysis of topographic data, geomorphological evidence from field observations, and the values obtained from the geomorphic indicators, and survey evidence suggests that are neo tectonic activity in the basin and the area classified in Class LAT depicts a high activity, and coins are formed in the active tectonic basin. Quantitative values obtained from geomorphic indicators are confirmed by regional geomorphic signifiers.