بررسي عوامل مؤثر بر وقف كتاب به سازمان كتابخانه ها، موزه ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي

An Investigation into the Factors affecting the attraction of vaghf (devotion) in Mashhad Astan Quds Razavi libraries

هدف: يكي از رايج ­ترين موارد مصرف وقف، امور فرهنگي و از جمله وقف كتاب و تجهيزات مورد نياز و ساير ملزومات كتابخانه­ هاست. پژوهش حاضر با هدف بررسي عوامل مؤثر بر جذب وقف فرهنگي در يكي از بزرگ‌ترين كتابخانه‌هاي جهان اسلام ـ سازمان كتابخانه­ ها، موزه ­ها و مركز اسناد آستان‌قدس‌رضوي ـ انجام‌ شد. روش: روش پژوهش پيمايشي و ابزار گردآوري داده‌ها، دو پرسش‌نامۀ­ محقق‌ساخته بر مبناي مطالعات كتابخانه‌اي بود كه يكي براي واقفين و ديگري براي مديران كتابخانه طراحي شد. جامعۀ آماري شامل دو گروه است: نخست، كليه واقفين كتابخانه آستان‌قدس‌رضوي در فاصلۀ سال‌هاي 1387 –1392 به تعداد 900 نفر واقف كه از طريق فرمول مورگان و با روش نمونه‌گيري تصادفي ساده، تعداد 248 نفر انتخاب شدند. دوم، مديران بخش­هاي خدمات عمومي كتابخانه آستان‌قدس‌رضوي كه 43 نفر بودند و پرسش‌نامه به همۀ آنان داده شد. يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان داد مؤثرترين انگيزه‌هاي واقفين، انگيزه‌هاي ديني (رضاي خدا، پاداش اخروي) خدمت به مردم و همنوع و گسترش علم و دانش در جامعه است؛ اما مهم‌ترين موانع وقف، آگاهي نداشتن جامعه از اهميت و ضرورت مشاركت در كتابخانه‌ها، نبود فرهنگ وقف در جامعه و تورم موجود در جامعه بود. نتيجه‌گيري: در ميان راهكارهاي جلب وقف در كمك به توسعۀ كتابخانه، استفاده از رسانه‌هاي جمعي و تبليغاتي مانند تلويزيون، آگهي‌نما و بيلبوردهاست. مهم‌ترين راهكار رفع موانع نيز تبليغات و اطلاع‌رساني و فرهنگ‌سازي در جامعه شناخته شد.

Perpose: One of the most common uses of Vaghf (devotion) is cultural affairs, such as book or other library essentials devotion. This research was performed to analyze the elements effective on the Vaghf (devotion) at the The Central library of Astan - Quds - Razavi (AQR). Methodolgy: The survey research method were used, and data was collected using questionnaires. The statistical population includes all the donors of Astan Quds Razavi libraries, during 1387 - 1392, which are 900 persons. Through applying Morgan formula, and with simple random sampling, 248 donors and all the managers of the Astan Quds Razavi libraries which were 43 persons were selected. Findings: The findings showed that the most effective motivations of donors are religious motivations (God Satisfaction, heavenly reward), serving people and the promotion of Science and knowledge in the Society. Also, the most important barriers, which hinder participation, include lack of public awareness about the importance and necessity of participation in the libraries, absence of participation culture in the Society and inflation. The most important strategy in increasing public participation in contributing to the development of libraries is using mass media Such as television, advertisements and propaganda. Moreover, the most important strategies in order to eliminate barriers are advertising, communication and culture building in the community.