تغييرات برخي فلزات سنگين در اجزاء مختلف ذرات خاك در خاك هاي سطحي منطقه ي صنعتي فولاد مباركه اصفهان

Variability of some heavy metal concentration in various physical fractions of soil surface of Foold-e- Mobarakeh steel company, Isfahan

سابقه و هدف: در ميان آلاينده هاي خاك، فلزات سنگين به علت سميت و طول عمر بالا در محيط زيست و بهداشت عمومي اهميت زيادي دارند. بنابراين بررسي توزيع آنها در اندازه هاي مختلف ذرات حائز اهميت مي باشدمي‏باشداطلاع و آگاهي از توزيع عناصز سنگين در اندازه هاي مختلف ذرات خاك جهت مطالعه ارزيابي خطر عناصر سنگين در ذرات گرد و غبار و همچنين ارزيابي خطرات زيست محيطي آنها داراي اهميت مي باشد. در اين راستا در دنيا و مخصوصاً در كشور ما مطالعات محددوي انجام گرفته است. اين پژوهش با هدف بررسي تغييرات سطحي برخي از فلزات سنگين در اجزاي مختلف ذرات خاك فضاي سبز منطقه صنعتي فولاد مباركه اصفهان انجام شد. مواد و روش ها: منطقه مورد مطالعه در منطقه صنعتي فولاد مباركه اصفهان واقع شده است. 60 نمونه خاك از عمق 0 تا 5 سانتي متري برداشت شد. نمونههاي خاك با استفاده از روشهاي الك كردن، سيفون و سانتريفيوژ به 5 جزء كوچكتر از 28، 75-28، 150-75، 300-150، 2000-300 ميكرون تفكيك شدند. غلظت عناصر سنگين ( مس، روي، منگنز و آهن ، سرب و نيكل) با استفاده از دستگاه جذب اتمي مجهز به كوره گرافيتي مدل Analyst 200 در اجزا مختلف تفكيك شده اندازه گيري گرديد. فاكتور آلودگي و بار وزني عناصر سنگين محاسبه شد. بافته ها: نتايج مطالعه نشان داد كه در ذرات ريز ( كوچكتر از 28 ميكرون و 75-28 ميكرون) عنصر آهن داراي حداكثر غلظت بود و در ذرات درشت تر، عنصر منگنز حداكثر غلظت را از خود نشان داد. بيشترين ميانگين فاكتور آلودگي مربوط به عنصر آهن در كل خاك و پس از آن در اجزاي خاك با اندازه ذرات 300-150 ميكرون و كمترين ميانگين فاكتور آلودگي مربوط به عنصر سرب در اجزاي خاك با اندازه ذرات 300-150 ميكرون بود. بالاترين شاخص بار وزني در تمام عناصر سنگين در كوچكترين اندازه ذرات ديده شد كه علت آن وجود سطوح ويژه بالا در اين اندازه ذرات خاك و افزايش همزمان اين عناصر در لايه هاي واكنش پذير اين جزء خاك مي باشد. پس از آن، بيشترين بار وزني عناصر سنگين به ترتيب در ذرات خاك با اندازه ذرات 75-28، 150-75 و 300-150 ميكرون مشاهده گرديد. نتيجه گيري: در مجموع نتايج مطالعه تاييد مي نمايد كه اندازه گيري غلظت عناصر سنگين در اندازه ذرات مختلف خاك مي تواند اطلاعات ارزشمندي را براي ارزيابي خطر آلايندگي خاك هاي آلوده سطحي در مناطق صنعتي تحت فرسايش فراهم نمايد. نتايج اين مطالعه مي توان در راستاي مطالعات خطر ريسك فرسايش بادي ذرات با اندازه مختلف و خطرپذيري آن براي تنفس انسان مورد استفاده قرار گيرد.

Background and objectives: Among the soil pollutants, heavy metals due the high stability in soils and their toxicity to animals and plants needed especial considerations. Therefore, knowledge about the variability of heavy metals especially in various physical fractions is valuable for decision making and proper management in industrial districts. The knowledge about the heavy metal distribution in different particle size distributions (PSD’s) provides valuable information for heavy metal risk assessment of wind deposits and aerosols. In this regards little study has been made in the world as well as in our country. Therefore, this study was conducted to study the variability of heavy metals in different particle size fractions of surface soils of Foolad-e- Mobarakeh steel company in Isfahan province. Methods and Materials: The study area is located in Foolad-Mobarakeh steel company nearby of Isfahan city. Sixty soil samples were collected from 0-5 cm of surface soils and after sieving, various fractions including Results: . The results showed that the highest of CF was observed for Fe in bulk soil samples and following for Fe in 150-300 μ fraction. The lowest CF was observed for Pb in 150-300μfraction. The results of study showed that Fe had the highest value in finest particles ( Conclusions: In overall, results of this study confirmed that various metals are distributed variously in different PSD’s. Also, the knowledge about the heavy metals contribution in various particle size distribution of soil, could provide valuable information for manager and governors in respect to risk assessment of metals in aerosols and wind deposits in industrial sites located in arid regions.