كاربرد مدل هاي شوري زدايي به منظور تدوين برنامه تناوب زراعي خاك هاي شور و سديمي (مطالعه موردي منطقه رامهرمز )

Using desalinization models for scheduling crop rotation of saline-sodic soils: a case study in Ramhormoz region, Iran

شوري خاك يكي از چالش هاي مهم كشاورزي پايدار در مناطق خشك و نيمه خشك است. تجمع نمك ها در ناحيه رشد ريشه بر ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي خاك از جمله فشار اسمزي، نفوذپذيري و هدايت هيدروليكي تاثير گذاشته و در نتيجه آن رشد و نمو بيش تر گياهان زراعي و باغي يا مختل مي شود و يا به طور كامل متوقف مي گردد. هدف از پژوهش حاضر بررسي كاربرد مدل هاي شوري زدايي به منظور ارائه برنامه تناوب زراعي اصلاح و بهسازي خاك هاي شور و سديمي است. بدين منظور آزمايشي با دو تيمار و سه تكرار در اراضي به مساحت 45000 هكتار واقع در استان خوزستان كه كلاس شوري و سديمي بودن آن در كلاس S4A3 قرار داشت انجام شد. در تيمار نخست از هيچ گونه ماده اصلاح كننده استفاده نگرديد و فقط با كاربرد يك متر عمق آب آبشويي در چهار تناوب 25 / 0 متري اجرا شد. ليكن در تيمار دوم، گچ با درجه خلوص 78% به اندازه ده تن در هكتار استفاده و سپس عمليات آبشويي به روش غرقاب متناوب و يك متر عمق آب آبشويي انجام گرديد. نمونه هاي خاك پيش، حين و پس از كاربرد هر تناوب آبياري از اعماق25-0، 50-25، 75-50، 100-75، 125-100، 150-125 سانتي متري برداشت و تجزيه هاي فيزيكي و شيميايي مورد نظر بر روي آن ها اعمال شد. نتايج نشان داد كه از ميان مدل هاي مورد بررسي، مدل لگاريتمي از كارآيي بهتري براي تخمين مقدار آب مورد نياز براي اصلاح خاك هاي شور و سديمي برخوردار است. بر اساس مدل به دست آمده، مقدار خالص آب لازم براي كاهش مقدار شوري اوليه خاك محاسبه و در نهايت براي بهسازي خاك هاي شور و سديمي، برنامه تناوب زراعي اصلاحي اراضي در دو گزينه ارائه گرديد. گزينه نخست با آبشويي مقدماتي و كشت جو در استمرار آبشويي در اولويت بود و گزينه دوم با آبشويي مقدماتي و كشت يونجه در استمرار آبشويي در اولويت بعدي قرار گرفت. نتايج اين پژوهش نشان مي دهد كه گنجاندن يك برنامه ي تناوب زراعي به همراه آب آبشويي، ضمن آبشويي موثر نمك هاي محلول از نيمرخ خاك، موجب صرفه جويي قابل توجه در ميزان آب مصرفي مي گردد.

Soil salinity is one of the important challenges for sustainable agriculture in arid and semi-arid regions. Accumulation of soluble salts within the soil profile adversely affects some physical and chemical properties of soils including osmotic pressure, permeability and hydraulic conductivity. As a consequence, growth and development of plant is seriously reduced or fully ceased. The objective of this study was to assess using desalinization models for scheduling crop rotation of reclamation saline-sodic soils. Consequently, a large area of 45,000 ha with S4A3 (extreme salinity and sodicity) salinity/sodicity class was selected to obtain the required data ,in Khuzestan, Iran. This experiment was conducted with two treatments each with three replicates. In the first treatment, the experiment was conducted by applying just 100 cm water depth in four-25 cm intervals. In the second treatment, 10 Ton gypsum (78% purity rate) was applied prior to salt leaching together with leaching water. Soil samples were taken from 0-25, 25-50, 50-75, 75-100, 100-125 and 125-150 cm soil depths before, during and after each leaching water application interval. The required physical and chemical soil analyses were performed for the collected data. The results indicated that the logarithmic model can estimate the capital leaching requirement much better than other models. Based on the obtained model, the amount of net water needed to reduce initial soil salinity was calculated and finally crop rotation in two options was presented for reclamation of saline-sodic soils. The first option with preliminary leaching and cultivation of barley in continues leaching was assigned as the first priority. The second option with preliminary leaching and alfalfa cultivation and continues leaching was assigned as the next priority. The obtained results further indicated that the inclusion of scheduling crop rotation to the leaching practice, in addition to enhance effective leaching of soluble salts from the soil profile, causes considerable water saving.