اثر تيمار‌هاي ايندول اسيد بوتيريك و آگروباكتريوم رايزوژنز بر ريشه‌زايي قلمه‌هاي چوب سخت پايه‌هاي رويشي MM106 و EM9 سيب

Effects of Indol-3-butyric acid and Agrobacterium rhizogenes on the rooting of hardwood cuttings of EM9 and MM106 apple rootstocks

سابقه و هدف: در ميوه‌كاري نوين و صنعتي امروزه پايه پيوندي در ميزان توليد، اقتصاد باغ، پيرايش و عمر درختان، برداشت محصول و در پايان در مديريت باغ نقش اساسي و تعيين كننده‌اي را ايفا مي‌نمايد. در واقع نيمي از پيكره درخت را پايه تشكيل مي‌دهد كه درون خاك قرار گرفته و پس از احداث باغ قابل تعويض و بهبود نمي‌باشد. از اين نظر گزينش پايه مناسب براي يك رقم و براي شرايط اقليمي و خاكي يك منطقه همانند گزينش رقم پيوندي داراي اهميت است. كاربرد و توسعه اين پايه‌هاي رويشي ضروري به نظر مي‌رسد و اين امر به در دسترس بودن يك روش ساده و آسان تكثير اين پايه‌ها بستگي دارد. مواد و روش‌ها: به منظور بررسي تأثير غلظت‌هاي مختلف هورمون ايندول بوتيريك اسيد IBA (0-1000-2000-3000 پي‌پي‌ام) و آگروباكتريوم رايزوژنز Agrobacterium rhizogenes نژاد 15834 به تنهايي و در تركيب با يكديگر روي ظرفيت ريشه‌‌زايي قلمه‌‌هاي دو پايه رويشي سيب شامل EM9 و MM106، آزمايشي به صورت طرح اسپيلت فاكتوريل با 3 تكرار در گلخانه تحقيقاتي دانشگاه فردوسي مشهد انجام شد. آگروباكتريوم رايزوژنز به عنوان عامل اصلي و سطوح مختلف ايندول بوتيريك اسيد و پايه‌ها به صورت فاكتوريل به عنوان عوامل فرعي درنظر گرفته شدند. در اين آزمايش از محيط كشت، مخلوط پرليت و ماسه ضدعفوني شده به نسبت 1:1 استفاده شد. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه درصد‌هاي مختلف ريشه‌زايي در قلمه‌هاي تيمارشده با آگروباكتريوم رايزوژنز و تركيب هورمون ايندول بوتيريك اسيد به اضافه آگروباكتريوم رايزوژنز به دست آمد در حالي كه با كاربرد هورمون به تنهايي، هيچ ريشه‌اي در هر دو نوع پايه رويشي مشاهده نشد. بيشترين ميزان ريشه‌زايي (45/06 درصد) در قلمه‌هاي پايه رويشي EM9 تيمار شده با آگروباكتريوم رايزوژنز و غلظت 3000 پي‌پي‌ام ايندول بوتيريك اسيد بدست آمد. بيشترين ميانگين طول ريشه (4/45 سانتي‌متر) از تيمار آگروباكتريوم رايزوژنز به اضافه 3000 پي‌پي‌ام ايندول بوتيريك اسيد بدست آمد. بيشترين تعداد ريشه اصلي و فرعي نيز (به ترتيب 3 و 6/5) در پايه رويشي MM106 تيمار شده با آگروباكتريوم رايزوژنز مشاهده گرديد. ميزان كالوس‌زايي قلمه‌ها با كاربرد تيمار آگروباكتريوم رايزوژنز كاهش يافت به طوري كه بيشترين ميانگين درصد كالوس‌زايي (86/42 درصد) در پايه رويشي EM9 و تيمار شاهد مشاهده شد. نتيجه گيري: تيمار تركيبي آگروباكتريوم رايزوژنز به اضافه هورمون ايندول بوتيريك اسيد سطح 3000 پي‌پي‌ام به عنوان بهترين تيمار براي ريشه‌زايي قلمه‌هاي EM9 و MM106 سيب در اين آزمايش شناخته شد.

Background and objectives: Nowadays in the modern and industrial pomology, the rootstocks play an important role in the production, garden economy, trimming and the life of tree, harvest and garden management. In fact, rootstock forms half statue of the tree which is located inside the soil and not been replaceable and improved. In this respect, the choice of suitable rootstock for a cultivar and climatic and soil conditions of the region, as well as a selection of cultivars is important. Application and development of this vegetative rootstocks is necessary and depends on the availability of a simple and easy way to reproduce it. Materials and methods: This study was conducted to evaluate the effects of different concentrations (0-1000-2000-3000 ppm) of Indole-3-butyric acid (IBA) and one strain of Agrobacterium rhizogenese (15834) alone or in combination with each other on the rooting capacity of hardwood cuttings of EM9 and MM106 apple clonal rootstocks in split factorial design with three replications at research greenhouse of Ferdowsi University of Mashhad. It was considered Agrobacterium rhizogenese as a main plot and different levels of Indole-3-butyric acid and rootstocks as a factorial on the sub-plots. The medium of this experiment was the mixture of perlite and disinfected sand in 1:1 ratio. experiment was the mixture of perlite and disinfected sand in 1:1 ratio. Results: The results indicated that different percentages of rooting were observed in cuttings treated by Agrobacterium rhizogenese alone and combination of Indole-3-butyric acid and Agrobacterium rhizogenese in both rootstocks while no rooting was observed with Indole-3-butyric acid alone. The highest rooting percentage (% 45/06) was obtained in EM9 rootstock cuttings treated by Agrobacterium rhizogenes plus 3000 ppm IBA. The highest mean root length (4/45 cm) was obtained from Agrobacterium rhizogenese plus 3000 ppm Indole-3-butyric acid treatment. Maximum number of the main and secondary roots (3 and 6/5, respectively), were observed in the MM106 rootstock treated by Agrobacterium rhizogenese. Callusing rate of cuttings were reduced with using of Agrobacterium rhizogenese, so the highest percentage of callus induction (% 86/42) was observed at control treatment of EM9 rootstock. Conclusion: A combination of Agrobacterium rhizogenes and 3000 ppm Indole-3-butyric acid treatment was found as the best treatment for rooting of MM106 and EM9 apple cutting in this experiment.