شكست بازار در تحقق توليد صيانتي نفت در بستر نظريه قرارداد

Market Failure in Achieving the Conservation in Production of Oil in the Context of Contract Theory

براساس قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، نفت يكي از مصاديق بارز انفال است. برداشت صيانتي از مخازن نفت مهم ترين معيار در بهره برداري از منابع نفتي است كه تمامي مراحل اكتشاف، توصيف، توسعه و بهره برداري از يك ميدان را تحت تاثير قرار مي دهد. به رغم گذشت بيش از صد سال از توليد نفت در ايران، به غير از تعريفي كه در قانون اصلاح قانون نفت سال 1366 از برداشت صيانتي شده است، هيچ قانون و مقررات و الزامات ديگري از سوي دولت در خصوص توليد صيانتي وجود ندارد. بررسي ها نشان مي دهد كه به دلايل مختلف از جمله پيچيدگي هاي محاسبات فني و اقتصادي، حجم سرمايه گذاري سنگين، تحصيل نتايج و عوايد در بلندمدت، نااطميناني هاي جدي در آثار برنامه هاي ازدياد برداشت، عدم تقارن و تعارض اهداف طرفين قرارداد موجب مي شود تا عوامل شكست بازار از قبيل صرفه هاي عظيم نسبت به مقياس، اطلاعات نامتقارن و مشكلات ناشي از آن يعني مخاطرات اخلاقي و انتخاب معكوس و نيز پيامدهاي خارجي به نحو بارز و جدي در تحقق برنامه هاي برداشت صيانتي از ميادين خود را نشان دهد. شواهد فراواني از نتايج قراردادهاي توسعه ميادين نفتي و گازي كشور نيز مويد اين مطلب است؛ لذا ضروري است كه اين امور از حيطه تصميمات شركتي خارج و در چارچوب شئون حاكميتي دولت تعريف شود.

According to Iranian Constitution, Oil and Gas are classified under Anfal. Conservation in production of oil is the most important criterion in exploitation of oil resources which affects all phases of exploration, appraisal, and development and production of oil from a reservoir. Despite the passage of more than hundred years of oil production in Iran, there have been no rules, regulation or any regulation for conservation in production of oil other than its definition in the amendment to the Oil Law of the year 1366. Studies show that variety of reasons including the complexity of technical and economic calculations, heavy investment volume, achievement of results in the long term, serious uncertainties with regard to the results of EOR programs, and asymmetry and conflict of interest between contracting parties cause the factors which lead to market failure, such as huge economies of scale, asymmetric information and its resulting problems, i.e. moral hazards and adverse selection, and externalities, clearly affect the conservation programs to exploit the oil reserves and several evidences resulting from contracts to develop Iranian oil and gas fields confirm these facts. Therefore, it is necessary to deal with such issues and decision making should occur in at sovereignty position of the government other than the company level.