مطالعه ويژگي هاي مرفولوژيك، اجزاي عملكرد و عملكرد كمي و كيفي توده هاي بومي و اصلاح‌شده برنج (.Oryza sativa L)

(.Study of morphological traits, yiel d components and qualitative and quantitative yield in landraces an d improved cultivars of rice ( Oryza sativa L

به ‌منظور مطالعه ويژگي‌هاي كمي و كيفي توده‌هاي بومي و اصلاح‌شده برنج، آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در 3 تكرار در سال زراعي 1390 در مزرعه دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري اجرا شد. تيمارهاي آزمايشي شامل توده‌هاي بومي طارم محلي، سنگ‌طارم و طارم ديلماني به همراه نه توده اصلاح‌شده پرتو، جهش، دانش، جلودار، فجر، سپيدرود، ميلاد، نوك‌سياه و R9 بود. نتايج نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي برنج از نظر تمامي صفات مورد مطالعه به استثناي طول خوشه داراي اختلاف معني‌دار بودند. توده‌هاي اصلاح‌شده نسبت به توده‌هاي بومي، تعداد پنجه بارور در بوته و تعداد دانه پر در خوشه بيشتري داشتند، اما ارتفاع بوته در توده‌هاي بومي بيشتر از توده‌هاي اصلاح‌شده بود. توده R9 بيشترين تعداد دانه و دانه پوك (به‌ترتيب با 555/9 و 90 دانه) را داشت. در بين ژنوتيپ‌ها، توده‌هاي دانش و جلودار به ‌ترتيب با ميانگين‌هاي 5395 و 5410 كيلوگرم در هكتار، بيشترين عملكرد دانه را به خود اختصاص دادند. بيشترين طول دانه قبل از پخت متعلق به توده دانش ولي بيشترين طول دانه پس از پخت و بالاترين مقدار آميلوز به توده طارم محلي تعلق داشت. توده-هاي طارم محلي و سنگ‌طارم بيشترين ميزان از نظر قوام ژل را نشان دادند. دماي ژلاتينه شدن براي توده‌هاي بومي به همراه نوك‌سياه، جهش و R9، متوسط (كلاس 4 تا 5) و براي ساير توده‌ها، بالا (كلاس 6 تا 7) بود. به طور كلي نتيجه‌گيري شد كه از نظر كمي، توده‌هاي اصلاح‌شده دانش و جلودار و از نظر كيفي، توده بومي طارم محلي برتر از ساير توده‌ها بودند.

In order to study of qualitative and quantitative traits of landraces and improved cultivars of rice, a field experiment was conducted in a randomized complete blocks design with three replicates in Sari Agricultural Sciences and Natural Resources Univ ersity in 2011. Treatments were: three landracesincluding Tarom Mahali, Sange Tarom and Tarom Deilamani and nine improved cultivars including Partou, Jahesh, Danesh, Jelodar, Fajr, Sepidrood, Milad, Noksiah and R9. Results showed that rice genotypes had significant difference on all traits except for panicle length. Fertile tiller number per plant and filled grain number per panicle of improved cultivars were greater than landraces. But, plant height of landraces was higher than improved cultivars. R9 Cultivar had the highest number of grain per panicle and unfilled grain with number of 555.9 and 90 seed, respectively. Among the genotypes, improved cultivars of Danesh and Jelodar had the maximum grain yield with 5395 and 5410 kg.ha -1, respectively. The longest grain before cooking was belonged to cv. Danesh, but the longest grain after cooking and the highest amylose content were belonged to cv. Tarom Mahali. Tarom Mahali and Sange Tarom cultivars showed the highest amount of gel consistency. The gelatinization temperature for landraces and cultivars of Noksiah, Jahesh and R9 was medium (4-5 class) and for other cultivars was high (6-7 class). It was concluded that improved cultivars of Danesh and Jelodar had higher quantitative yield and landraces ofTarom Mahali had higher qualitative yield compared to other cultivars.