بررسي تطبيقي برنامه هاي ميان مدت پنج ساله شهرداري ها (مطالعه موردي: كلانشهرهاي قم و ژوهانسبورگ)

بررسي نظري و سنجش قابليت هاي نظام هاي برنامه ريزي كشورهاي مختلف در اجراي برنامه هاي توسعه شهري و در قالب پژوهش هاي تطبيقي، مي تواند دستاوردهاي عملي خوبي را براي شهرها مهيا نمايد. هدف اين مطالعه، بررسي شكلي و محتوايي برنامه هاي ميان مدت پنج ساله شهرداري ها در ايران با ساير كشورهاي مشترك در استفاده از اين اسناد هدايتگر، به كمك ارزيابي فرآيند محور و بررسي زمينه هاي اجرايي آنها با يكديگر مي باشد. مطالعات مقايسه محور در مورد الگوي نظام هاي برنامه ريزي و تدوين طرح و برنامه، داراي جايگاه ويژه اي در مطالعات شهري است. با اين وجود، توجه به برنامه هاي مالي- عمراني خُرد، كمتر مورد مداقه محققين در ايران قرار گرفته است. در اين مطالعه؛ برنامه هاي تهيه شده و مصوب اخير پنج ساله شهرداريها در دو كلانشهر قم در ايران و كلانشهر ژوهانسبورگ در آفريقاي جنوبي، مورد استناد و كاوش قرار گرفته است. نمونه داخلي در سال 1392 شمسي تهيه و برنامه «IDP» نمونه خارجي در سال 2013 ميلادي تدوين شده است. روش تحقيق مطالعه نيز، داراي راهبرد تحقيق تطبيقي و الگوي كيفي است. يافته هاي مطالعه، نشان دهنده اشكالات بنيادين نظام برنامه ريزي ايراني در مقايسه با كشور مورد مطالعه است كه خود داراي مختصات خاصي از جمله فقر شهري مي باشد. يكپارچگي اسناد برنامه هاي هدايتگر و نظام مديريت واحد شهري،كمي گرايي در كنار توجه به كيفيت طرح در قالب سيستم مديريت عملكرد و از همه مهمتر؛ نگاه فراتر از طرح، انتظار پيامد و اثر از برنامه هاي مصوب در سطح شهر از جمله برنامه راهبردي پنج ساله توسعه شهر، مهمترين مزيتهاي رويكردي كلانشهر ژوهانسبورگ، نسبت به كلانشهر قم در تدوين اين گونه از برنامه ريزي ميان مدت شهري مي باشد. از سوي ديگر، زمينه هاي ضعف محتوايي به نسبت فرم شكلي برنامه، در نمونه ايراني جلوه بارزتري دارد.