تعيين ميزان تغييرات توليد و مصرف گياهان مرتعي در مراتع (اردبيل- سايت يايپاق سبلان)

Changes of forage production and consumption of range species in Sabalan mountain rangelands, Ardabil Province

هدف از اين تحقيق بررسي ويژگي هاي توليدي و مقدار مصرف علوفه گياهان غالب تيپ هاي گياهي در مراحل مختلف فنولوژي توسط دام، به مدت چهار سال در مراتع سبلان استان اردبيل مي باشد. در اين مطالعه از هرگونه در هر ماه حداقل 4 پايه متوسط در داخل و 4 پايه متوسط نيز در بيرون قطعه محصور انتخاب و علامت گذاري شد و در موعد مقرر تمام توليد اين پايه ها برداشت شد. بدين جهت با شروع فصل چرا و ورود دام به مرتع، مقدار علوفه باقيمانده هر گونه از چراي دام، تا زمان خروج دام از مرتع با فواصل يك ماهه برداشت شده و از تفاضل آن از توليد در داخل قطعه محصور، مقدار مصرف هر گونه تعيين شد. توليد كل مرتع و ميزان كل علوفه مصرف شده در مرتع در مقاطع زماني تعيين شده، با استفاده از توليد پايه هاي متوسط گونه ها و تراكم آنها در داخل قطعه محصور، محاسبه شد. به منظور تاثير سال هاي مورد مطالعه و ماه هاي برداشت بر توليد و مصرف گونه هاي تحت بررسي، اعداد و ارقام حاصل با استفاده از نرم افزار SAS و آزمون تجزيه واريانس مركب در قالب طرح كاملاً تصادفي آناليز شدند. سپس با روش دانكن در سطح 5 درصد براي اثرات اصلي سال، گونه و ماه مقايسه ميانگين براي توليد و مصرف انجام گرديد. نتايج نشان داد كه بين گونه هاي مرتعي از نظر درصد توليد و مصرف تفاوت زيادي در ماه هاي فصل رشد و فصل چرا و همچنين در سال هاي مورد بررسي وجود دارد. كل توليد علوفه گياهان سايت در سال هاي بررسي تفاوت داشت. در سال 89 بيشترين و در سال 87 كمترين مقدار علوفه به ترتيب به ميزان 1971/19 و 1635/35 كيلو گرم در هكتار توليد شد. همچنين در سال 87 بيشترين و درسال 88 كمترين مقدار علوفه توليدي به ترتيب به ميزان 86/72 و 67/71 درصد مورد مصرف قرارگرفت. با توجه به معني دار بودن اثر متقابل سال در ماه در اكثر گونه ها مي توان نتيجه گرفت عملكرد توليد و نحوه مصرف دام از علوفه در ماه هاي مختلف تحت تاثير سال ها و شرايط حاكم برآنها قرار دارد.

The aim of this study was to evaluate the production characteristics and the consumption rate of dominant forage species in different phenological stages. The study was conducted in Sabalan, Ardebil Province for four years. In this study, for each species, four average individuals were selected and marked inside and outside the exclosure, and the production was harvested. The total forage production and consumption was calculated using the production and density data of average individuals in the exclosure. In order to assess the effects of year and months of harvesting on the production and consumption of the study species, the data were analyzed by combined analysis of variance in a completely randomized design using SAS software. Mean comparison was performed by Duncan's test at 5% level for the effects of year, species and month on forage production and consumption. According to the results, a significant difference was found among the species in terms of production and consumption in the months of growth season and grazing period, as well as the study years. The total forage production of plants was different among the study years. The highest and lowest forage production (1971.19 and 1635.35 kg/ha) were recorded for the years 2010 and 2008, respectively. In addition, the highest and the lowest forage consumption (with 86.72 and 67.71 kg/ha had) was obtained in the years 2008 and 2009, respectively. Since the interaction effect of year and month was significant for most of the species, it can be concluded that forage production and consumption are affected by the year and its prevailing conditions.