فرايند برساخت هويت زنان در جريان طلاق: بازانديشي در تقدس خانواده و قبح طلاق (مطالعه موردي: دانشجويان زن رشته‌هاي علوم اجتماعي دانشگاه هاي تهران)

The Process of Constructing the Female Self in Family: Rethinking About Sacricity of Family and Indecency of Divorce (Case Study of Women from University of Tehran)

طلاق، به­ خصوص در جوامعي چون ايران كه همچنان قائل به تقدس نهاد خانواده است، نه صرفاً به‌عنوان قبحي اخلاقي بلكه عامل خسران براي زنان انگاشته مي‌شود. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي‌دهد كه اين تصور در برخي موارد تنها كليشه‌اي بي­پايه؛ و لذا نيازمند بازنگري اساسي است. تحولات ساختاري جوامع در گذار از وضعيت سنتي به مدرن، به تغييراتي گسترده در سطح ارزش‌هاي حاكم بر جامعه مي‌انجامد. از جمله مهم­ترين اين تغييرات ارزشي مي‌توان به برآمدن اصولي اخلاقي چون «خودمختاري» و «فرديت» تأكيد كرد كه به حيث فلسفي در نظام فلسفي امانوئل كانت تبيين شده‌اند. اين اصول بنيادي مبناي تعريف مقوله‌اي هستند كه آنتوني گيدنز بدان «هويت شخصي» در جامعه‏ ي مدرن مي‌گويد. پژوهش حاضر نشان مي‌دهد كه چگونه طلاق مي­تواند به تحقق اصول اخلاقي فوق‌الذكر و هويت شخصي مبتني بر آن منجر شود. در تحليل اين فرايند، با استفاده از روش نامور به «نظريه‏ ي زمينه‌اي»، به سراغ 21 نفر از زنان دانش‌آموخته در رشته‌هاي علوم اجتماعي دانشگاه‌هاي تهران رفته‌ايم كه به لحاظ طبقاتي عمدتاً به طبقه‏ ي متوسط تعلق دارند. در روند پژوهش پي برديم كه الزامات روشي و پيش‌فرض‌هاي نظري اين نظريه خود مانعي بر سر راه تفسير و تحليل رئاليستي داده‌ها است. منظور اين است كه نظريه‏ي زمينه‌اي در عمل باعث تحريف و تقليل مشاهدات مي‌گردد كه با رسالت جامعه‌شناسي براي شناخت واقعيت جامعه ناسازگار است.

Divorce, especially in transitional societies like Iran, that hallow the family, is not only as a moral evil but as a factor of loss and harm. The results shows that this representation in some case is an unfounded stereotype which needs revisions. Structural changes in societies from traditional to modern conditions, leads to the wide changes in dominant values. The most important changes include the rise of ethical values such as autonomy and individuality which explained in Emmanuel Kant philosophy. These fundamental principles are the basis for defining the personal identity in modern society according to Anthony Giddens. This work shows how the divorce experience leads to the substantiation of these moral principles and consequently personal identity. We work with 21 middle class women who educated in social sciences. Our method is Grounded Theory for understanding the “process of constructing Identity”, but during our research we faced with troubles arised from its methodological requirements and assumptions, which was an obstacle to the realistic interpretations of the data. Grounded Theory practically, distorts data confrontation, which is incompatible with sociologic purposes.