بررسي همگرايي بهره وري انرژي استان هاي ايران: رويكرد اقتصادسنجي فضايي

Investigating the Convergence of Provincial Energy Efficiency in Iran: A Spatial Econometric Approach

انرژي از اصلي ترين نهاده هاي توليد و نشان دهنده قدرت سياسي و اقتصادي كشورهااست. با افزايش شديد قيمت انرژي، بهره وري آن اكنون اهميت بيشتري يافته و مطالعات تجربي اخير هم مبين تأثيرگذاري بهره وري انرژي بر نرخ رشد است. همچنين نشان داده شده كه فرايند رشد اقتصادي هر منطقه از موقعيت جغرافيايي، ويژگي ها و عملكرد همان منطقه و مناطق همجوار، علاوه بر متغيرهاي اقتصادي منطقه همچون كار، سرمايه، انرژي و فناوري تأثير فراوان مي پذيرد. در اين مقاله،تأثير بهره وري انرژي بر رشد اقتصادي استان و نيز همگرايي (β و σ) بهره وري انرژي استان ها به روش اقتصادسنجي فضايي در قالب يك الگوي رشد و داده هاي استاني سال هاي 90-1380 بررسي و به روش ناپارامتري حداكثر درست نمايي (به سبب كارآيي بيشتر آن)، برآورد مي گردد. در روش اقتصاد سنجي فضايي، امكان لحاظ كردن اثرات سرريز و روابط فضايي بين استان هاي همسايه با تعريف ماتريس وزن فواصل بين مناطق وجود دارد. يافته ها حاكي از نبود همگرايي σ بهره وري انرژي بين استان ها، ولي وجود همگرايي β شرطي (مبين تأثير سرريز در نرخ رشد بهره وري انرژي استاني يا تأثير همسايگي) است. همچنين بازتر شدن اقتصاد و كاهش سهم فعاليت هاي دولت در اقتصاد باعث بهبود رشد بهره وري انرژي مي گردد؛ اما افزايش قيمت انرژي نمي تواند بر بهره وري انرژي استان ها تأثير معني داري بگذارد.

Energy is one of the main production inputs, which indicates potential political and economic power in different countries. Due to higher energy prices, energy productivity is of special importance, and recent applied researches imply the effectiveness of energy productivity on economic growth. In addition, the process of regional economic growth is influenced by geographic conditions, regional and neighborhood specifications and functioning as well as usual regional economic variables including labor, capital, technology and energy. This paper estimates the effect of provincial energy productivity on provincial economic growth, using spatial econometric model and Maximum Likelihood method with applying provincial data from 2001 to 2011. In addition, it investigates β and σ convergence of energy productivity among Iran’s provinces. In spatial econometric method, we can consider the spillover effects and spatial relations among adjacent provinces with defining a distance-weight matrix between regions. Our findings indicate no σ convergence, but there is a conditional β convergence, which is a signal of existence of either spillover or neighborhood effect in provincial energy productivity growth. Meanwhile, the higher economic openness and lower government intervention in the economy improve energy productivity growth, but increasing energy price has no significant effect on the provincial energy productivity.