اثر تراكم و آرايش كاشت بر عملكرد و اجزاي عملكرد كنجد (Sesamum indicum L.)

The Effect of Planting Pattern and Density on Yield and Yield Components of Sesame (Sesamum indicum L.)

تعيين آرايش كاشت و تراكم بوته مناسب باعث بهره وري بهتر از منابع و افزايش عملكرد در واحد سطح مي گردد، لذا در همين راستا آزمايشي در مزرعه‏ تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي در دو سال متوالي (1391 و 1392) انجام شد. در اين آزمايش از طرح اسپليت پلات بر پايه بلوك‏ هاي كامل تصادفي با سه تكرار استفاده شد. فاكتور اصلي شامل تراكم بوته (30، 40، 50 بوته در مترمربع) و فاكتور فرعي آرايش كاشت (مستطيل، مربع، لوزي) بود. اثر متقابل آرايش كاشت و تراكم بر ماده خشك كل، عملكرد، تعداد دانه در كپسول و تعداد كپسول در بوته معني دار بود. همچنين شاخص برداشت، وزن هزار دانه و تعداد شاخه در بوته نيز تحت تاثير تراكم بوته قرار گرفت. حداكثر ماده خشك در آرايش كاشت لوزي با تراكم 50 بوته در مترمربع حاصل شد كه به ترتيب 8 و 13 درصد بيشتر از آرايش كاشت مربع و مستطيل بود. بيشترين عملكرد دانه مربوط به آرايش كاشت لوزي و تراكم 50 بوته در متر مربع به ميزان 1100 گرم در مترمربع در سال 1391 بود. بيشترين تعداد دانه و كپسول در بوته در آرايش كاشت لوزي با تراكم 30 بوته در مترمربع به ترتيب به ميزان 47 و 19/2 عدد در سال 1391 به دست آمد. با افزايش تراكم بوته از 30 به 50 بوته در مترمربع، وزن هزار دانه حدود 13 درصد كاهش يافت. افزايش تراكم بوته از 30 به 50 بوته در واحد سطح منجر به كاهش شاخص برداشت از 31 به 28 درصد شد. بر اساس نتايج اين آزمايش، آرايش كاشت لوزي با تراكم 50 بوته در مترمربع براي كشت كنجد در مشهد مناسب مي باشد.

Introduction Crop density enhancement is a method to increase yield per unit area. The spatial distribution of plants is related to radiation absorption. Therefore, it could play an effective role in photosynthesis and yield, since Crop Growth Rate (CGR) is a function of used radiation energy in photosynthesis. Totally, increasing radiation absorption efficiency and yield need sufficient leaf area and suitable distribution of leaves in canopy. Ahmad et al., (2002) planted sesame with different inter row- spacing (30, 45 and 60 cm), they reported that the maximum plant height and economic yield were obtained from inter row- spacing of 45 cm. Rahnama and Bakhshandeh (2006) planted sesame with different inter row- spacing (37.5, 50 and 60 cm) and the results showed that the number of capsules per plant, seed weight as well as seed oil per plant, increased with increasing inter rowspacing. Karasan et al., (2007) reported that decreasing inter row- spacing resulted in seed yield enhancement and reduction in number of capsules per plant. Material and Methods An experiment using split-plot based on randomized complete blocks design was performed. The experiment was carried with three replications in two years (2012 and 2013) at the agricultural research station of Ferdowsi University of Mashhad. For this purpose, the main plot was the density per square meter with three levels (30, 40 and 50 plants per square meter) and the sub main plot was planting pattern (rectangle, square and rhombic). The size of each plot was 2×3 meters. The distance between plots and blocks were 0.5 and 1 meter, respectively. Intra row- spacing for rectangle planting pattern for densities of 30, 40 and 50 plants per square meter was 6, 5 and 4 cm, respectively. In square and rhombic planting patterns, 2 lines was planted in each row and inter row- spacing for densities of 30, 40 and 50 plants per square meter were 18, 16 and 14 cm. economic yield measured at the end of growth season. In order to study the arrangement and planting density over twnumber of capsules per plant were obtained from diamond planting pattern with a density of 30 plants per square meter so it seems that at low densities, growth and branching of the plant increases because of enough space but there is no efficient use of the environmental resources. It's concluded that 50 plants per square meter in the diamond pattern is a suitable combination of treatments.l