بررسي اشعار طنز ميرزاده عشقي با رويكرد سبك شناسي

Stylistics Satirical Poems of Dehkhoda

«ميرزاده عشقي» يكي از شعراي مشهور دوره مشروطه است كه به شعر طنز توجهي خاص داشته و از زمره شاعراني به شمار ميرود كه شعر طنز او به دليل سادگي و رواني مورد وثوق و استقبال مردم عصر مشروطه قرار گرفته است. در پاسخ به اين سؤال كه «ميرزاده عشقي» در اشعار طنز خود به چه مضاميني رويكرد بيشتري داشته و شاخص هاي سبكي آن كدامند؟ اينگونه مشاهده گرديد كه اشعار طنز او در قالب هاي مختلف سروده شده، كه بيشتر آنها در مثنوي و مسمط ترجيعي است. وي در زمينه هاي مختلف اجتماعي، اخلاقي، تعليمي، تفسيري و سياسي انتقادي و يا تلفيقي از آنها، اشعار طنز سروده است. از ديدگاه سبك شناسي طنز، شاخص هاي «كنايه»، «طعنه»، «تمسخر»، «افشاگري»، «مجاز» و «استعاره» از خصوصيات اشعار طنز عشقي به شمار مي روند. از شاخص هاي ناهماهنگي و ناسازگاري مولد طنز، وي در اشعار خود از «درآميختن دو زبان مختلف» استفاده نموده و از شاخصهاي «نقيضه» و «بازي آوايي» استفاده كمتري كرده است، گر چه در سرودن اشعار طنز «مراعات ادب» را داشته، با اين وجود در اشعار هزل و هجو توجهي به اين امر نداشته است.

The Era of Mashrotiat is one of the most remarkable of Persian literature development. In this period, satire literature especially satiric poetry, as one of the branches of literature was greatly developed. In this period the leading poets were emerged. Dehkhoda was one who worked hard to promote poetry. In this article, his poetry satire on the basis of the book of “theory, approach, and method of stylistics” by “Mahmood Fotoohi” was analyzed. The results showed the most of his poems have been in the content of social themes. The most frequencies of the indicators of the satire were: expression pattern (51%), speech pattern (34%), and themes (15%). This investigation showed that in the main indicator of expression pattern, subcategory of irony (32%) was more frequency. The indicators of disclosure (18%), sarcasm (10%) and hyperbole and abase (9%) were in the next steps. The indicators of contrary of appearing meaning (8%) and imperfections of individuals (7%) were also considerable. Dehkhoda has been benefited from the indicators of observe decorum and combining two different languages. The use of Persian sweet proverbs has been given certain richness to his satire poems. The used literary characteristics by Dehkhoda have totally been distinguished him from other poets in Mashrotiat's Era. The results showed the irony style and disclosure are the main characteristics in satirical poems of Dehkhoda.