جلوه‌هاي تصويري انديشه‌هاي عرفاني عزيزالدين نسفي در رساله «انسان كامل»

Figurative expansive Azizodin-e- nasafi’s mystical ideas in thesis of “ensan-e- kamel”

در قلمرو عرفان، چه نظري و چه عملي، اغلب از مسائلي سخن به ميان مي آيد كه اهل تصوف با آن سروكار دارند يا مهم ترين دل مشغولي آنها به شمار مي آيد؛ به سخن ديگر، آنها براي ورود به حوزه عرفان و طي مراحل سلوك و دست يافتن به كمال، نيازمند آموختن اصولي هستند كه در تصوف مطرح است از اين روي چندان غريب به نظر نميرسد اگر حجم بسياري از كتب به جا مانده از صوفيه، به آموزه‌هاي تصوف اختصاص يافته باشد. كاركرد اين گونه از متون اقتضا ميكند كه مؤلف با به كارگيري زبان ارجاعي و قاموسي، معنا و مفهوم مورد نظر خود را به مخاطب منتقل كند، اما در اين گونه از آثار، گاهي نويسنده به دلايلي از جمله توضيح و تبيين و تفهيم يك معنا يا انتقال ملموس تر و عيني تر يك مفهوم و امر انتزاعي و غيرمحسوس و اقناع مخاطب، امكانات ادبي زبان را نيز به ياري مي گيرد؛ از جمله اين آثار مي توان به رساله «انسان كامل» عزيزالدين‌ نسفي اشاره كرد. ما در مقاله حاضر، ضمن اشاره‌اي مجمل به محتوا و درون مايه اين رساله و سبك نوشتار نسفي، كوشيده‌ايم تصاوير محوري «درخت» و «نور و ظلمت» را به همراه خوشه‌هاي تصويري مرتبط با آنها، در اين رساله، معرفي كرده، ساختارهاي گوناگون تصويري آن را بررسي نموده، سپس نقش اين تصاوير را در تبيين مفاهيم مورد نظر نسفي در «انسان كامل» تحليل نماييم

In the domain of mysticism, whether theoretical or practical always some matters being discussed that most sufis deals with it. In other words it is necessary for them to learn something about mystics in order to dominant the mysticism subjects. So it is not surprising that a great volume of remaining books is devoted to Sufism doctrines. In above mentioned works using literature concepts is a necessity for authors, by this, they would be able to explain clearly these matters for their audiences. Thesis of Azizodin-e-nasafi, “ensan-e-kamel” is consist of them. The present article attempts to study the thesis of Azizodin-e- nasafi, “ensan-e-kamel”, in a stylistic view and to introduce the pilot images of it such as “tree” and “lightness and darkness” and their related imagery groups. It review generally the content and its writing style at a glance. The main goal is to define the different imagery structures at first and then to find the role of images in classifying the content and meanings that nasafi has been intended in his mind. Results showed that nasafi’s imagination in “ensan-e-kamel” thesis that is originated from his self-consciousness during its writing is in a rational perception level. It moves from simile to allegory level but do not proceed to symbol level that is an image of being and is caused by unconsciousness.