تبيين وجودي شيطان از منظر فخر رازي

Existential Explanation of Satan in Fakhr Razi’s Approach

عالمان اخلاق، عرفان، كلام، فلسفه، تفسير و... هر كدام از حيثيات ويژه اي درباره ي چيستي، هستي و كاركردهاي وجودي شيطان به مداقه پرداخته اند. هدف اين پژوهش تبيين وجودي شيطان از ديدگاه فخر رازي است. فخر بر اين باور است كه شيطان از ماده شطن به معناي دور است و در اصطلاح به اجنه كافر اطلاق مي شود. او در آثار مختلفش سه دليل عقل براي وجود شيطان بيان كرده است. علاوه بر آن از طريق مراتب صدور افعال از حيوانات از جمله انسان دليل منكران وجود شيطان را تبيين مي كند و سپس از طرف مختلف نفوذ شيطان در انسان اين دليل را مورد نقادي قرار مي دهد. او در تبيين جايگاه شيطان در عالم هستي، شيطان را ممكن الوجودي معرفي مي كند كه نه متحيز است و نه صفت براي يك شي متحيز است، بلكه آن را جزء ارواح سفليه شرير و خبيث معرفي مي كند.

The Specialists in ethics، mysticism، theology، philosophy، exegesis have deliberated on Satan’s essence، existence and existential function from several viewpoints. The aim of this research is to explain Fakh Razi’s approach to the Satan. He believes that the Satan is derived from S.T.N means far، terminologically has been applied to heresy Jins. He has presented in his different works، three rational arguments to affirm Satan existence. Additionally، he has interpreted the arguments of opponents of Satan through several levels of animals act including human beings. He also، in contrary، has criticized penetrating of Satan in human beings. He explaining the place of Satan in the universe has introduced Satan as a contingent thing which has no place and neither attribute for the things have the place. Rather، he has introduced it among the devil-wicked and the lowest spirits.