بررسي گرده شناختي تغييرات پوشش گياهي و آب و هوايي مانداب گانلي گول اروميه در اواخر هولوسن

Palynological analysis of the Late-Holocene vegetation and climate of Ganli-Gol wetland near Urmia, northwestern Iran

در پژوهش گرده شناختي پيش رو، تغييرات پوشش گياهي اطراف اروميه در بازه زماني 1600 تا cal. BP 3000 با بررسي مغزه اي رسوبي از مانداب گانلي گول، بازسازي و نقش آب و هوا و فعاليت هاي انسان بررسي شد. فراواني چشمگير گرده هاي درمنه و اسفناجيان در سراسر اين ركورد گرده اي، نشان دهنده چيرگي گياهان مادري آنها در تركيب پوشش گياهي منطقه مورد مطالعه بود. گياهان دو خانواده گندميان و جگن همواره به فراواني در سطح مانداب مي روييده اند. مقادير اندك گرده هاي درختي در نمودار گرده گانلي گول نشان گر سهم ناچيز پوشش جنگلي در منطقه بود. در اين پژوهش از نسبت فراواني گرده اسفناجيان به درمنه (C/A) به عنوان شاخص برآورد دوره هاي مرطوب و خشك استفاده شد. اين نسبت با مقادير 1-2 در بازه زماني 2850 تا cal. BP 3000 شرايط اقليمي به نسبت خشك و گسترش پوشش گياهي استپي را در منطقه پيشنهاد كرد. افزايش گرده درمنه و تاحدودي بلوط در 2650 تا cal. BP 2850 را مي توان نشانه كاهش خشكي و گسترش پوشش گياهي نيمه استپي دانست. پايان اين دوره با كاهش بلوط و درمنه و افزايش اسفناجيان همراه بود (7=C/A) كه شرايط آب و هوايي سرد و خشك و پوشش گياهي استپي- بياباني را براي 2338 تا cal. BP 2650 در منطقه پيشنهاد كرد. افزايش نسبي بلوط به همراه مقادير زياد درمنه و گندميان را مي توان نشانه بهبود شرايط آب و هوايي در 2020 تا cal. BP 2338 دانست. همچنين حضور گرده انگور و فراواني نسبي گرده هاي كاردي و گل گندم زرد، شواهدي بر افزايش فعاليت هاي كشاورزي در اين دوره بودند. افزايش اسفناجيان و كاهش درمنه (14=C/A) و مقادير ناچيز گرده بلوط در 1614 تا cal. BP 2020 مي تواند نشانگر پوشش گياهي استپي و اقليم به نسبت خشك در منطقه باشد.

Palynologial analysis of a core from Ganli-Gol wetland reveals the Late-Holocene vegetation dynamics and the role of climate and man on the past environment in northwestern Iran. Our pollen diagram shows substantial changes in vegetation over the period 3000-1600cal.BP. Artemisia and/or Chenopodiaceae must have abundantly contributed in the vegetation composition of the area. Poaceae and Cyperaceae were important wetland vegetation as the high values of their pollen suggest. The low values of arboreal pollen throughout the record indicate the negligible contribution of forest vegetation over the whole period. We used C/A (Chenopodiaceae/Artemisia) pollen ratio, to estimate the past dry/wet periods in the area. During 3000-2850cal.BP, a relatively dry climate and the expansion of steppe vegetation can be inferred from low values of C/A. Increased values of Artemisia with the occurrence of oak during 2850- 2652cal.BP may reflect less drier condition with semi-steppe vegetation. The end of this period is marked by low values of Quercus and Artemisia and high Chenopodiaceae, suggesting the prevalence of a cold and dry condition with steppe-desert vegetation. Increased values of Quercus combined with high values of Artemisia and Poaceae could be taken as indications for improved climatic condition during 2338-2020cal.BP. The occurrence of Vitis and relatively high values of anthropogenic pollen types, e.g. Plantago lanceolata and Centaurea solstitialis, are evidences for increased agricultural activity in this period. The period 2020-1614cal.BP is marked by low values of Quercus and Artemisia and high Chenopodiaceae pollen suggesting that steppe vegetation and a relatively arid condition prevailed in the area.