بررسي گفتمان آموزشي داستان لبخند انار هوشنگ مرادي كرماني بر مبناي نظريه ايدئولوژي آلتوسر

Investigating the Didactic Discourse in Houshang Moradi Kermani’s Story “The Smile of Pomegranate", based on Althusser's Theory of Ideology

جامعه شناسي ساخت گرا از رويكردهاي نقد ادبي معاصر است كه به بازتاب ساختارهاي اجتماعي در اثر ادبي توجه دارد. به عقيده لويي آلتوسر (Louis Althusser) جامعه شناس ساخت گرا، فرآيند حفظ قدرت در دوره ماقبل مدرن، از طريق دستگاه هاي سركوب گر (Suppressive apparatuses) صورت مي پذيرفت كه در دوره مدرن، به صورت نامحسوس و ايدئولوژيكي از طريق دستگاه هاي ايدئولوژيك(Ideological apparatuses) همچون آموزش(خصوصاً مدرسه) تحقق مي يابد. در پژوهش حاضر بر اساس ديدگاه آلتوسر، با روش توصيفي-تحليلي به بررسي عملكرد دستگاه ايدئولوژيك مدرسه در داستان لبخند انار هوشنگ مرادي كرماني پرداخته مي شود كه ترسيم كننده دو گفتمان آموزشي سنتي و مدرن است. باور به مطلوب بودن روش هاي رفتاري خشونت آميز به عنوان روشي كارآمد در امر تعليم و تربيت دانش آموزان، همچون يك باور ايدئولوژيكي حاكم در گفتمان آموزشي سنتي داستان لبخند انار، نمود مي يابد كه از شيوه سنتي سركوب گرانه، به شكل ايدئولوژيك در لايه هاي مدرن آن تغيير ماهيت مي دهد. با بررسي نوع و نحوه عملكرد عناصر مربوط به اين دو گفتمان سنتي و مدرن از ديدگاه آلتوسري، اين فرآيند به مثابه روند تغيير شيوه هاي حفظ قدرت در دوره هاي ماقبل مدرن و مدرن شناخته مي شود.

Constructivist sociology is one of the contemporary literary criticism approaches that focus on the reflection of the social structures in the literary works. According to constructivist Louis Althusser، the process of maintaining power in pre-modern era was applied by suppressive apparatuses; and in the modern era it is fulfilled through ideological apparatus as education (especially at schools). This study examines the performance of ideological apparatus of school in “The Smile of Pomegranate"، a story by Houshang Moradi Kermani which portrays the two discourses of traditional and modern educational system. Belief in the desirability of violent attitude as an efficient means of education appears as an ideology in the traditional discourse of education in this story، and the suppressive method transforms into a modern ideological method in its modern layers. By examining the type and the function of elements related to these traditional and modern discourses، in the Althusserian view، the process is identified as the changing process of maintaining power in pre-modern and modern periods