روايات بندهشي، زمينه گفتماني استعاره هاي شاهنامه

Bundheš Narratives as Dialectical Context for Metaphors in Šāhnāma

آن گاه كه بخش هاي پهلواني و اساطيري شاهنامه، با برخي واقعيت هاي تاريخي و همچنين با حوادث ازلي و بندهشي مقايسه شود، تطابقي معنادار آشكار مي شود. يكي از مواردي كه در بررسي هاي مربوط به شاهنامه مغفول مانده، تحليل چگونگي انطباق ميان رويدادهاي ازلي و مينويِ توصيف شده در كتاب بندهش با حوادث پهلواني و چگونگي تاثر فردوسي از آن بن مايه هاي اسطوره اي و تبلور آن در زبان استعاري يا مجازي شاهنامه است. بنا بر ادعاي اين جستار، اين انطباق خود يك استعاره بزرگ است كه به زمينه گفتماني ظهور و بروز استعاره نظر دارد. مقاله حاضر به شيوه توصيفي- تحليلي و الهام از نظريه گفتماني دريدا تلاش كرده است به بازخواني جايگاه استعاره در شاهنامه بپردازد. بنابر نتيجه اين پژوهش، علاوه بر استعارات بلاغي و عاطفي، استعاره هايي در شاهنامه ديده مي شود كه نه تنها با قدرت و هنر بياني فردوسي آميخته گشته است، متاثر از بنيان هاي اساطيري و بازنمايي باورهاي بندهشني است كه مي توان از آن با عنوان استعارات ارجاعي و فرهنگي ياد كرد. لذا در بازشناسي و بازخواني روايات اساطيري و پهلواني شاهنامه بايد به زيرساخت گفتماني استعاره هاي ارجاعي و فرهنگي بيش از پيش توجه كرد.

When the heroic and mythical parts of Šāhnāma are compared with some historical facts and eternal events، there emerges an exact and accurate correspondence. One of the subjects that has been neglected in the studies related to Šāhnāma is the examination of the correspondence between heavenly and eternal events described in book of Bundheš and the events of heroic essence; the impact of those mythical motifs on Ferdowsi and its reflection in metaphorical language of Šāhnāma have been disregarded as well. The present study establishes that the correspondence is a grand metaphor by itself which looks at the dialectic context for the emergence of metaphor. For this aim، Derrida’s dialectic theory was employed to reexamine the concept of metaphor in Šāhnāma. The results show that along with rhetorical and emotive metaphors، there are others emerging from mythological origins and representing ideas reflected in Bundheš، all of which could be remembered as referential and cultural metaphors