جايگاه، نقش و اهميت منصب اميرالحاجي در دوره سلجوقي

The place, Role and Importance of the Amir al-haji in the Seljuk Period

در طول تاريخ اسلام، برگزاري مراسم حج تامين امنيت حجاج در رفت و برگشت از دغدغه ها و برنامه هاي مهم حكومت هاي اسلامي بوده و در اين راستا مقام اميرالحاج كه زعامت اين مناسك را عهده دار بود، مهمترين مسئوليت را بر عهده داشت. پژوهش حاضر بر اساس اين مساله شكل گرفته است كه منصب اميرالحاجي در دوره سلجوقي از چه جايگاهي برخوردار بود و چه وظايفي را در برگزاري حج بر عهده داشته است؟ سلجوقيان به مانند حكومت هاي پيشين چون غزنويان و آل بويه و فاطميان، به اين نتيجه رسيده بودند كه بهترين وسيله براي سلطه برجهان اسلام حفظ اقتدار معنوي و كسب مشروعيت از طريق تسلط بر مكه و راه اندازي حج و امور مربوط به آن است. بنابراين در زمينه راه اندازي كاروان هاي حج و تامين امكانات سفر و اقامت آنها در مسير راه و مكه و مدينه توجه ويژه اي داشتند. سلجوقيان جهت اطمينان در راستاي دست يابي به اهداف و برنامه هاي خود، از همان ابتدا مقام امير الحاجي را به امراي نظامي ترك كه داراي موقعيت برتر نظامي و وجاهت اجتماعي و مذهبي بودند، مي سپردند. و اين امر در سياست هاي آنها تاثير بسزايي داشت.

Throughout the history of Islam, organizing Hajj ceremony and ensuring the security of the pilgrims were among the important concerns and plans of the Islamic states. In this regard, the Amir al-hajj who was in charge for this ritual had the most important responsibility. The present study tried to examine the position and the responsibilities of the Amir al-hajj in performing Hajj in the Seljuk Period. The Seljuks like the previous governments such as Ghaznavian, Buwayhid and Fatimids had come to the conclusion that the best way for dominating the Islam world was maintaining the moral authority and seeking legitimacy through dominance over Mecca and launching hajj and its related matters. Therefore, they paid particular attention to organizing Hajj convoys and providing travel facilities and accommodations for the pilgrims on the route to Makkah and Madinah. To ensure the fulfillment of their goals and programs, from the beginning they assigned Turk military rulers who had good military position as well as social and religious legitimacy as the Amir al-Hajj. This was very effective for their policies