استانداردسازي مقياس روان‌شناسي رانندگي با تأكيد بر نظريۀ سؤال پاسخ: كاربرد مدل پاسخ مدرّج چند بُعدي

Standardization of driving psychology scale with emphasis on the theory of question Answer: Application of Multidimensional Graded Response Model

زمينه و هدف: مقياس روان‌شناسي رانندگي به‌منظور سنجش ميزان اضطراب و رفتارهاي پرخاشگرانه حين رانندگي با اتومبيل ساخته شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسي ويژگي‌هاي روان‌سنجي اين مقياس به‌عنوان ابزاري به‌منظور اندازه‌گيري ميزان اضطراب و رفتارهاي پرخاشگرانۀ رانندگان انجام شد. روش: جامعۀ آماري اين پژوهش عبارت بود از كليۀ رانندگان تاكسي شهر تهران كه 300 نفر به روش در دسترس به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل مقياس روان‌شناسي رانندگي، چك‌ليست نشانه‌هاي اختلالات رواني (SCL-90) و ميزان تخلفات رانندگي افراد گروه نمونه در سه ماه اخير بود. براي بررسي ويژگي‌هاي روان‌سنجي به تعيين روايي محتوايي، روايي ملاكي، روايي سازه و همچنين پايايي پرداخته شد. يافته‌ها: روايي محتوايي از طريق ضريب توافق توسط پنج متخصص برابر 0/62 به دست آمد و موردِتأييد قرار گرفت. در مورد روايي ملاكي، همبستگي نمرات خرده‌مقياس‌ها با ميزان تخلفات سه‌ماهۀ اخير، 0/39 و 0/42 و با نمرات خرده‌ مقياس‌هاي 0/48و 0/53 SCL -90 به دست آمد كه در سطح 0/01 معنادار بودند. در تحليل عاملي اكتشافي، سؤال‌ها روي دو عامل بار شدند و تحليل عاملي تأييدي، اين مدل دو عاملي را تأييد كرد. همساني دروني بين سؤال‌ها، عوامل و كل مقياس مناسب بود. نتايج و پيشنهادها: نتايج تجزيه‌وتحليل مدل پاسخ مدرّج چندبُعدي نشانگر برازش مناسب مدل با داده‌ها و مقدار مطلوب مؤلفه‌هاي مدل بود كه آگاهي‌ دهندگي بالايي را براي مقياس فراهم كرده است. اين مقياس داراي ويژگي‌هاي روان‌سنجي مطلوبي براي جامعۀ رانندگان شهر تهران است و از آن مي‌توان براي اندازه‌گيري ميزان اضطراب و رفتارهاي پرخاشگرانه حين رانندگي استفاده كرد

The field and purpose: Driving psychometric scale is designed to measure amount of anxiety and aggressive behaviors while driving with cars. The purpose of this study was done with the aim to investigate the psychometric properties of this scale as a tool for measuring the amount of anxiety and aggressive behaviors of drivers. Method: The statistical population of this study was all taxi drivers in Tehran, 300 of which were selected as sample in accessible manner. The research instrument consisted of the Psychology Scale of Driving, the Psychological Disorders Symptom Checklist (SCL-90), and the rate of driving violations in the sample group in the last three months. To evaluate the psychometric properties were determined to content validity, criterion validity, construct validity as well as reliability. Findings: Content validity was obtained and approved by five experts by an agreement coefficient of 0.62. Regarding criterion validity, the correlation between the scores of the subscales with the rate of violations of the last three months was 0.39 and 0.42 and with subscales scores of SCL-90 were obtained 0.48 and 0.53, which were significant at the level of 0.01. In the exploratory factor analysis, the questions were loaded on two factors and confirmed the confirmatory factor analysis of this two-factor model. The internal consistency between questions, factors and the whole scale was appropriate. Results and suggestions: The results of the analysis of the multidimensional graded response model was indicated the fitting of the model to the data and the optimum value of the model parameters, which provided a high degree of awareness for the scale. This scale has good psychometric properties for the drivers of the city of Tehran and can be used to measure the amount of anxiety and aggressive behaviors during driving.