نقش ويژگي هاي توپوگرافي، خاكي و اقليمي بر ذخيره كربن آلي خاك ديم زارهاي استان كرمانشاه

Investigating Effects of Topography, Soil and Climate Factors on Soil Organic Carbon Storage in Drylands of Kermanshah Province

ذخيره‌سازي و ترسيب كربن در خاك يكي از روش‌هاي كاهش مقدار گاز دي‌اكسيدكربن اتمسفر محسوب مي‌شود. بنابراين، با شناخت عامل‏ هاي مختلف تأثيرگذار بر ذخيره‌ كربن در خاك، مي‌توان به ارتقاء باروري خاك و حفظ محيط‌زيست كمك كرد. به اين منظور، اين پژوهش با هدف بررسي تأثير ويژگي‌هاي فيزيكي خاك بر مقدار ذخيره كربن در ديم‌زارهاي حوضه آبخيز سرفيروزآباد كرمانشاه انجام شد. پس از تفكيك حوضه به مناطق همگن، نمونه‌برداري به‌صورت نظام مند (سيستماتيك) تصادفي و مركب انجام شد. پس از انتقال نمونه‌ها به آزمايشگاه، ويژگي‌هاي بافت، درصد آهك و سنگ‌ريزه و كربن آلي خاك اندازه‌گيري و در پايان ذخيره كربن آلي خاك محاسبه شد. سپس، با استفاده از روش‌هاي رگرسيون گام به گام، تحليل عاملي و خوشه‌اي، شاخص‌هاي مؤثر بر ذخيره كربن در خاك شناسايي شد. نتايج تحليل خوشه‌اي نشان داد سه متغير درصد آهك، سيلت و درصد اشباع خاك از مهم‌ترين مشخصه‌هاي تأثيرگذار بر ذخيره كربن آلي خاك است. مدل رگرسيوني محاسبه شده با سه متغير مذكور توانايي پيش بيني حدود 33 درصد تغييرات ذخيره كربن با ضريب همبستگي 0/57را دارد. هم‌چنين، تحليل خوشه‌اي با ضريب كارايي 0/32، براي پيش‌بيني اثرات ويژگي‌هاي فيزيكي بر ذخيره كربن در خاك مي‌تواند مورد بهره جويي قرار گيرد. لذا، متغيرهاي خاكي نسبت به عامل‏هاي توپوگرافي و اقليمي در برآورد ذخيره كربن خاك تأثير بيشتري دارند كه بايد به بهبود شرايط خاك به‌منظور حفظ ذخاير كربن خاك توجه بيشتري شود.

Soil carbon sequestration and storage is one of the important methods to reduce the atmospheric carbon dioxide and mitigating climate change effects. Therefore, with identification of the effective factors on carbon storage can be helpful to improve soil f ertility and environmental protection. Therefore, this study was conducted to investigate the effects of some soil physical factors on soil organic carbon (SOC) storage content in drylands of Sarfiroozabad watershed, Kermanshah province, Iran. So, the watershed was separated into homogeneous zones and soil sampling was performed using a randomized systematic methodin the units. The samples were transported to the laboratory and texture, TNV%, gravel% and organic carbon were analyzed to determine the SOC storage. Then, using stepwise regression, cluster and factor analysis, the effective factors on carbon storage were studied. The results of cluster analysis showed three variables such as TNV%, Silt% and SP%, are effective on SOC storage and the regression m odelwith this three variables can predict 33 percent of the soil carbon storage variability with a correlation coefficient of 0.574. Also, cluster analysis to predict the effects of physical factors on carbon storage is important with EF= 0.32. Therefore,it was proven that the soil factors are more effective than climate and topography factors to predict SOC storage. It shows that improving the soil conditions and correct management, to keep soil carbon stocks should be given more attention.