ساخت و سازمان فضايي شهرهاي ايران در گذار از دوره ساساني به دوران اسلامي

The Spatial Pattern of Iranian Old Cities in the Transition from the Sassanid to the Islamic Period

شهرهاي كهن ايران، در كنار نقش ارزشمند فرهنگي، نشان دهنده جريان زندگي مردمان هستند و هر يك از قسمت ها و فضاهاي آن، بخشي از ويژگي هاي اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي، اداري و مذهبي جامعه را نشان مي دهند. پس با واكاوي و پژوهش آنها مي توان به گوشه ها و جنبه هاي غير مدون و ناشناخته اي از سير تحول زندگي بشر پي برد. ساخت و سازمان فضاهاي شهري ايران در دوران گذار از دوره ساساني به دوران اسلامي، نقشي انكارناشدني در شناخت فرهنگ و تاريخ كشورمان دارد و چه بسا درك درست از اين شرايط مي تواند براي آينده و سنگ بناي شهرهاي ايران امروز نيز مفيد واقع شود. نگارندگان در اين پژوهش كه از نظر هدف، كاربردي و روش انجام آن توصيفي و تحليلي است، سعي دارند روند ساخت و سازمان فضايي شهرهاي ايران در گذار از دوره ساساني به دوران اسلامي را بر اساس داده هاي حاصل از بررسي هاي ميداني - كاوش هاي باستان شناختي و منابع تاريخي مورد پژوهش قرار دهند تا بتوانند نقش و جايگاه اجتماعي و كاركردي هر بخش از شهر را مشخص نمايند و كيفيت و ميزان تاثيرگذاري ساختار و نظام شهرسازي دوره ساساني بر ساختار كالبدي شهرهاي دوران اسلامي را روشن كنند و همچنين تحولات پيش آمده در اين دوران را در ساخت و سازمان فضاهاي شهري ايران مشخص كنند.

Ancient cities are valuable cultural and architectural heritages of Iran. This cites show the citizen’s life and different spaces of cultural, political, social, religious characteristics. We can research on cites and determine how much has changed the life of Iranian citizens durind their long history. By appearance of Moslem in Iran and their domination over the country, the urbanism and structure of urban life in Iran underwent significant changes. Although, one must admit that the basis and foundation of Iranian cities after the arrival of Islam was based on the urbanism and urban development of Sassanid era; the new religion spread a new series of principles, norms and new social frameworks in the Iranian society which were clearly effective on the structure of people’s routine life. This paper according to methodology of historical archaeology and integrating historical and archaeological data, text documents tries to explain how Islamic ideas affect the process of urban spatial development.