كليدواژه :
وزن بذر , مديريت مصرف منابع , گياه دارويي , كم آبياري , ريخت شناسي
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: كدوي پوست كاغذي از گياهان دارويي تازه وارد شده به كشور است كه بذر و فرآورده هاي آن در درمان بسياري از بيماري ها كاربرد دارد. با توجه به اهميت كدوي پوست كاغذي در صنايع دارو سازي، افزايش خشكسالي در سال هاي اخير و نبود اطلاعات كافي در مورد نياز كودي اين گياه، آزمايش حاضر با هدف بررسي اثرات دور آبياري و سطوح مختلف كود نيتروژن بر برخي صفات مورفولوژيك، اجزاي عملكرد و عملكرد بذر اين گياه دارويي انجام گرفت.
مواد و روش ها: آزمايش به صورت كرت هاي خرد شده با طرح پايه بلو ك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه بوعلي سينا در سال زراعي 93-1392 اجرا شد. دور آبياري (6، 9، 12 و 15 روز) در كرت هاي اصلي و سطوح نيتروژن (صفر، 60، 120، 180 و 240 كيلوگرم نيتروژن در هكتار) در كرت هاي فرعي قرار گرفتند. آبياري مزرعه به روش جوي و پشته اي بود و اعمال تيمار آبياري پس از استقرار كامل گياه صورت گرفت. كود اوره نيز در سه مرحله كاشت، گلدهي و ميوه دهي مصرف شد. صفات مورد بررسي شامل طول بوته، تعداد گره و شاخه در ساقه اصلي ، تعداد برگ و ميوه در بوته، تعداد دانه در ميوه، وزن صد دانه، عملكرد بذر و قرائت كلروفيل متر بودند.
يافته ها: نتايج نشان داد كه اثر تيمارها بر طول بوته، تعداد گره و شاخه در ساقه اصلي ، تعداد برگ و ميوه در بوته، تعداد دانه در ميوه، وزن صد دانه، عملكرد بذر و قرائت كلروفيل متر معني دار شد. اثر متقابل تيمارها نيز به جز تعداد شاخه در ساقه اصلي و تعداد دانه در ميوه بر بقيه صفات معني دار شد. بيشترين و كمترين ميزان صفات همانند عملكرد بذر (84/84 و 25/26 گرم در مترمربع) به ترتيب از تيمار 180 كيلوگرم نيتروژن در دوره آبياري 6 روز و عدم كاربرد نيتروژن در دوره آبياري 15 روز به دست آمد. تيمار 180 كيلوگرم نيتروژن در دور آبياري 6 روز با تيمار 180 كيلوگرم نيتروژن در دور آبياري 9 روز اختلاف معني دار نداشت. بروز تنش خشكي و كمبود عناصر غذايي به خصوص نيتروژن در طي مراحل مختلف نمو به ويژه مراحل زايشي به علت كاهش در ميزان كلروفيل، كاهش طول دوره فتوسنتز و انتقال مواد حاصل از فتوسنتز جاري و همچنين كاهش سهم انتقال مجدد مواد ذخيره شده، موجب كاهش در اجزاي عملكرد و در نهايت كاهش عملكرد بذر مي شود.
نتيجه گيري: به طور كلي، نتايج حاصل از اين آزمايش نشان داد كه بيشترين عملكرد بذر در تيمار دور آبياري 6 روز به همراه مصرف 180 كيلوگرم نيتروژن به دست آمد، ولي بين اين تيمار با تيمار دور آبياري 9 روز به همراه مصرف 180 كيلوگرم نيتروژن از نظر آماري تفاوت معني داري وجود نداشت. لذا، مي توان اظهار داشت كه دور آبياري 9 روز و كاربرد 180 كيلوگرم نيتروژن در هكتار مي تواند ضمن صرفه جويي در مصرف آب و كاهش هزينه توليد به ويژه از جانب كود نيتروژن، عملكرد رضايت بخشي نيز توليد كند.
چكيده لاتين :
Background and objectives: Oilseed pumpkin is an introduced medicinal plant, the seeds as well as some other organs of which are being utilized in treating an array of human diseases in Iran. Considering the plant's significance in the health products' industry on the one hand, and the countrywide drought stresses and a lack of information on mineral nutrition of oilseed pumpkin, the study aimed to assess the effects irrigation interval and different levels of nitrogen fertilizer on same of morphological traits, yield components and seed yield of this medicinal plant of this useful medicinal plant.
Materials and method: This experiment was studied as split plot based on randomized complete block design with three replications at the Research Farm of Bu-Ali Sina University in during growing season of 2012-2013. Irrigation intervals (6, 9, 12 and 15 days) as main plots and nitrogen levels (0, 60, 120, 180 and 240 kg N ha-1) were considered as sub-plots. Furrow irrigation system was used for crop irrigation and irrigation treatments were applied after full establishment of plants. Nitrogen fertilizer was applied at three stages of planting, flowering and fruting. The evaluation traits included plant length, node number/plant, branch number/main stem, leaf number/plant, fruit number/plant, seed number/fruit, 100 seed weight, seed yield and chlorophyll meter reading.
Results: Results showed that the effects of treatments were significant on plant length, nod and branch number/main stem, leaf and fruit number/plant, seed number/fruit, 100-seed weight, grain yield and chlorophyll index of pumpkin. Also, interaction of treatments had significant effect on all traits except branch number/main stem and seed number/fruit. Maximum and minimum traits as well as grain yield in averaging of 84.84 and 25.26 g m-2, were achieved at 180 kg N in 6 days irrigation interval and non supplying N in 15 days irrigation interval treatments, respectively. Treatment of 180 kg N in 6 days irrigation interval did not differ with treatment of 180 kg N in 9 days irrigation interval. Drought stress occurrence and nutrient deficiency, especially nitrogen during development stages especially reproductive stages caused decreasing in yield components and eventually seed yield through reduction in chlorophyll content, reduction in photosynthesis period and material translocation resulted from current photosynthesis and also reduction of proportion of supplied remobilization of materials.
Conclusion: Generally, results of this experiment showed that the highest grain yield was obtained in the treatment of irrigation interval of 6 days with accompanying consumption 180 kg N, but there was no significant difference between the mentioned treatment and the treatment of irrigation interval 9 days and 180 kg N. So, it can be concluded that irrigation interval of 9 days and application of 180 kg N ha-1 can produce satisfactory yield besides water saving and reduction in production cost particularly from to nitrogen fertilizers.
