گذر يا عدم گذر حكمت متعاليه از رئاليسم خام به رئاليسم انتقادي

Transcendent Philosophy of Naïve Realism to Critical Realism

تحقق معرفت به گونه رئاليسم خام و رئاليسم انتقادي از دغدغه‌هاي مهم انديشمندان بوده است. نظريه مطابقت كه به عنوان تئوري صدق حكمت متعاليه به حساب مي‌آيد، تاب آن را دارد كه به گونه رئاليسم خام و رئاليسم انتقادي تعبير و تفسير شود. مسائل حكمت متعاليه به گونه‌اي سامان يافته‌اند كه بر هر دو تفسير مي‌توان شواهدي ارائه نمود. با توجه به ناسازگاري ميان دو تفسير بايد يكي را به عنوان نظر نهايي ملاصدرا انتخاب نمود. با توجه به اينكه رئاليسم خام در چارچوب حكمت متعاليه با مشكلات و نقدهاي جدي روبرو مي‌شود و نظرات نهايي ملاصدرا و شواهد قوي‌تري از حكمت متعاليه با رئاليسم انتقادي سازگار‌تر است، به نظر مي‌رسد انتخاب رئاليسم انتقادي به عنوان نظر نهايي حكمت متعاليه در اين باب مناسب‌تر باشد.

The realization of knowledge in the form of naïve realism and critical realism has been one of main concerns of philosophers. Correspondence theory, which is considered as theory of truth in transcendental philosophy (Al Hekmah al-mota'aliya), can be interpreted as either naïve realism or critical realism. Problems of transcendental philosophy are presented in a way that evidence can be provided for both interpretations. Given the incompatibility of the two interpretations, only one should be chosen as Mulla Sadra's final theory. Given that within the framework of transcendental philosophy Naïve realism faces many serious criticism and problems, and that Mulla Sadra's final theories and strong evidence provided by transcendental philosophy are more consistent with critical realism, it seems that it is more appropriate to consider critical realism as Mulla Sadra's final theory.