تحليل ارتباط بين تيپ هاي مختلف رويشي و گراديان هاي محيطي با استفاده از روش هاي چندمتغيره در مراتع غرب تفتان

Analysis of the relationship between rangeland vegetation types and environmental gradient using multivariate methods in western Taftan, southeastern Iran

هدف اين مطالعه، طبقه بندي پوشش گياهي و تحليل روابط بين پراكنش تيپ هاي رويشي و گراديان هاي محيطي در مراتع غرب تفتان بود. نمونه برداري از پوشش گياهي به روش تصادفي- با استقرار چهار خط نمونه 150 تا 200 متري در منطقه معرف هر تيپ گياهي صورت گرفت. اندازه قطعات نمونه با توجه به گونه هاي گياهي به روش حداقل سطح بين 2 تا 25 مترمربع و تعداد قطعات نمونه نيز با توجه به تغييرات پوشش گياهي و روش آماري در تيپ هاي مختلف گياهي بين 45 تا 60 تعيين شد. نمونه برداري از خاك در هر رويشگاه، با حفر شش نيمرخ از دو عمق صفر تا 30 و 30 تا 60 سانتي متري انجام شد. خصوصيات خاك شامل سنگريزه، بافت، رطوبت اشباع، رطوبت قابل دسترس، آهك، گچ، ماده آلي، اسيديته، هدايت الكتريكي با روش هاي استاندارد اندازه گيري شد. طبقه بندي پوشش گياهي با استفاده از روش تحليل دوطرفه گونه هاي شاخص، منجر به تفكيك پنچ تيپ گياهي با نيازهاي بوم شناختي متفاوت در منطقه مورد مطالعه شد. تحليل رابطه بين وقوع تيپ هاي رويشي و گراديان هاي محيطي با استفاده از روش تحليل مولفه هاي اصلي نشان داد كه مهمترين عوامل محيطي موثر در تفكيك جوامع گياهي در مراتع غرب تفتان ارتفاع از سطح دريا، شيب زمبن، نوع سازند زمين شناسي، درصد سنگريزه، درصد آهك و بافت خاك است. شناخت اين عوامل و تمركز بيشتر روي اين متغيرها در مطالعات آينده، به مديريت مراتع در منطقه مطالعه شده اين امكان را مي دهد تا با شناخت بيشتر از نيازهاي بوم شناختي گونه هاي مختلف گياهي و انتخاب گونه هاي سازگارتر با شرايط منطقه، تصميمات مديريتي صحيحي را جهت اصلاح و احياء پوشش گياهي اتخاذ نمايد. اين مهم علاوه بر افزيش امكان موفقيت طرح هاي مرتبط با پوشش گياهي، كاهش هزينه انجام اين طرح ها را نيز به دنبال خواهد داشت.

determine the relationships between distribution of vegetation types and environmental variables in rangelands of western Taftan، southeastern Iran. At each key area، vegetation sampling was carried out by randomized-systematic method along four sampling lines with 150- 200 m length. Quadrat size was determined by minimal area method with regard to the type of plant species which ranged from 2 to 25 m2. Sample size was determined 45-60 samples using statistical method by taking into account variation of vegetation. At each vegetation type، soils were sampled in 0-30 and 30-80 cm depths within eight soil profiles. Soil properties including gravel percent، texture، saturation moisture، available water، lime، gypsum، organic matter، acidity (pH)، electrical conductivity (EC) were measured by standard methods. Classification of vegetation using TWINSPAN in the study area generated five vegetation types with different ecological requirement. Analysis of the relationship between vegetation types and environmental gradient using principal component analysis showed that distribution of different vegetation types was mainly associated with environmental variables. Altitude، slope، gravel percent، geological formation، percentage of lime، and soil texture were the most important environmental variables، determining separation of plant communities in the studied rangeland. Knowledge on the effective environmental variables on plant species distribution can make possible the selection of plant species by range managers on the basis of their ecological requirements in range improvement and development programs. This important issue not only will increase success of vegetation management plant but also it will decrease management cost.