استفاده از تكنيك‌هاي تصميم‌گيري‌ چندمعياره و ‌سنجش از دور در محيط GIS براي بررسي مناطق حساس به وقوع سيلاب درحوضه ليقوان چاي

Using Multi Criteria Decision Making and Remote Sensing Techniques in GIS Environment for Flood Susceptible Zones Assessment in Lighvan Chai Catchment

سيل به­ عنوان مخرب‌ترين پديده طبيعي در ايران، همه ساله تلفات جاني و خسارات مالي بسياري در نقاط مختلف كشور به­ بار مي‌آورد. هدف از تحقيق حاضر تعيين مناطق حساس به وقوع سيلاب در حوضه آبريز ليقوان چاي مي‌باشد. براي اين منظور با توجه به عوامل مؤثر در وقوع سيل، لايه‌هاي اطلاعاتي منطقه اعم از شيب، فاصله از آبراهه، گروه هيدرولوژيكي خاك، شماره منحني، ارتفاع رواناب، ليتولوژي، كاربري و پوشش اراضي، تراكم آبراهه، ضريب گراويليوس در هر يك از 23 زيرحوضه‌ موجود با توجه به بررسي نقشه‌ها، گزارش‌ها، تصاوير ماهواره‌اي و بررسي‌هاي ميداني تهيه گرديد. تمامي لايه‌هاي اطلاعاتي با توجه به ميزان تأثيرگذاري معيارهاي مذكور و زيرمعيارهاي آن‌ها با نظر كارشناسي وزن­دهي گرديد. جهت وزن­دهي به معيارها از روش سلسله مراتبي و براي وزن­دهي به زيرمعيارها، فازي­ سازي صورت گرفت. سپس با استفاده از روش تصميم‌گيري چند معياره و روش تركيب خطي وزن­دار (WLC) پهنه ­بندي خطر وقوع سيل در پنج كلاس استخراج گرديد. نتايج حاصله نشان مي‌دهد كه 28 درصد از مساحت كل حوضهدر كلاس خطر زياد و خيلي زياد واقع شده است و از لحاظ مكاني اين پهنه‌ها تقريباً در ورودي محدوده شهر تبريز قرار دارند. با توجه به اين كه هر سال به­ دليل وقوع سيل در مناطق ورودي شهر تبريز آسيب‌ها و خسارت‌هاي جاني و مالي زيادي وارد مي‌شود لازم است اقدامات اساسي در بالادست حوضه به­ ويژه در مناطق با پهنه سيل‌خيزي بالا صورت گيرد. اين اقدامات را مي‌توان در راستاي اجراي برنامه‌هاي مديريت جامع حوضه آبريز، مديريت ريسك سيل و آبخيزداري برنامه‌ريزي نمود به­ گونه‌اي كه در دراز مدت علاوه بر بهبود وضعيت پوشش گياهي در سطح حوضه، منجر به كاهش آسيب‌هاي جاني و مالي وارده گردد.

Flood is the main destructive phenomena in Iran which causes human casualties and financial damages every year. The purpose of this research is to define flood susceptible zones in Ligcanchai Catchment. To achieve this end this study provided different information layers such as slope, elevation, soil hydrological units, curve number, runoff height, lithology, land use and landcover, hydrography density, compactness coefficient of 23 basins by using maps, reports, satellite images and field studies. All layers were then weighted with criteria and sub criteria. The study used the hierarchical method to weight criteria and fuzzy logic to weight sub criteria. Then 5 flood susceptible zones were defined by using multi-criteria evaluation and linear combination was weighted. The results show that around 28 percent of the Catchment has high and very high flood risk and that these areas are located near Tabriz city. Since flood events destroy the infrastructures and cause human casualties every year, substantial actions must be taken to prevent the high and very high flood risks. These activities must be planned in the integrated watershed management plans, and the flood risk management in order to improve the watershed vegetation in the watershed to minimize financial damages and human life losses.