مقايسه رابط كاربر وب سايت هاي كتابخانه هاي ديجيتال ميان كشورهاي در حال توسعه و توسعه يافته به روش تحليل محتوا

Comparing User Interface of Digital Libraries' Websites between Developing and Developed Countries in Content Analysis Method

اين مطالعه با هدف تعيين مؤلفه‌هاي موجود در طراحي و توسعه رابط كاربر وب ­سايت ­هاي كتابخانه­ هاي ديجيتال و تعيين وب ­سايت ­هاي كتابخانه ­هاي ديجيتال برتر و نقاط ضعف و قوت محتواي آن­ها، به تحليل و مقايسه وب ­سايت ­هاي كتاب­خانه هاي ديجيتال در ميان كشورهاي در حال توسعه و توسعه ­يافته پرداخته است. براي اين منظور، 50 وب ­سايت كتابخانه ديجيتال با روش نمونه­ گيري مبتني بر هدف انتخاب شدند. با بررسي موقعيت توسعه كشورهاي مربوط به كتابخانه­ هاي ديجيتال منتخب، 12 وب­سايت در گروه كشورهاي در حال توسعه و 38 مورد در گروه كشورهاي توسعه ­يافته قرار گرفتند. سپس، محتواي نمونه منتخب در يك مطالعه كمّي به‌روش تحليل محتواي كيفي بررسي شدند. اين بررسي با طراحي سياهه وارسي محقق‌ساخته در 11 مقوله اصلي و 44 مؤلفه، كه روايي آن به‌روش روايي محتوا مشخص شده بود، صورت گرفت. داده­ ها با استفاده از نرم­ افزار آماري اِس ­پي ­اِس ­اِس ويرايش 16 تحليل شدند. نتايج مقايسه وب­ سايت­ ها نشان داد كه از لحاظ مقوله هاي «منابع پيوسته»، «مجموعه كتابخانه» و «رهيابي» ارتباط معناداري بين مؤلفه‌هاي موجود در طرح رابط كاربر وب ­سايت­ هاي كتابخانه­ هاي ديجيتال در دو گروه كشور وجود دارد. دو مؤلفه «فهرست عمومي دسترسي پيوسته ( اُپك)» و «آمار بازديدها» در تعداد بيشتري از وب­ سايت ­هاي كتابخانه­ هاي ديجيتال در كشورهاي در حال ­توسعه ديده شدند؛ در حالي كه مؤلفه «ارائه منو و زير­منوها جهت معرفي اجزاي كتابخانه» در بيشتر وب­ سايت­ هاي كتابخانه­ هاي ديجيتال در كشورهاي توسعه ­يافته ارائه شده بود. همچنين، با بررسي تعداد مؤلفه ­هاي به‌كار رفته در وب­ سايت­ هاي منتخب، «اَمريكن مموري» با 44 مؤلفه، «كتابخانه ديجيتال بين­ المللي كودكان (آي­ سي ­دي­ ال)» با 40 مؤلفه و «كاليفرنيا» با 39 مؤلفه بهترين، و «بِركِلي ­سان ­سايت» با 10 مؤلفه، ضعيف ­ترين وب­ سايت شناخته شدند. با وجود تعداد بيشتر و كيفيت بهتر رابط كاربر كتابخانه ­هاي ديجيتال در كشورهاي توسعه­ يافته، كيفيت برخي وب ­سايت­ هاي كتابخانه ­هاي ديجيتال كشورهاي در حال توسعه نيز قابل ملاحظه بود. به‌ طور كلي، نوپابودن برخي وب ­سايت ­ها و عدم استفاده از تجارب متخصصان و كتابداران و در نتيجه، عدم آگاهي طراحان از نيازهاي اطلاعاتي كاربران مي ­تواند از جمله عوامل كم‌ توجهي نسبت به طراحي مناسب رابط كاربر وب­ سايت­ هاي كتابخانه­ هاي ديجيتال باشد.

This study was performed with the goals of determining the items in designing and developing the user interface of digital libraries' websites and to determine the best digital libraries' websites and discuss their advantages and disadvantages; to analyze and compare digital libraries' websites in developing countries with those in developed countries. To do the research 50 digital libraries' websites were selected by purposive sampling method. By analyzing the level of development of the countries in the sample regarding their digital libraries' websites, 12 websites were classified as belonging to developing and 38 countries to developed counties. Then, their content was studied by using a qualitative content analysis. The study was conducted by using a research-constructed checklist containing 12 main categories and 44 items, whose validity was decided by content validity method. The data was analyzed by SPSS (version 16). The results showed that in terms of “online resources”, “library collection,” and “navigation”, there is a significant relationship between the digital library' user interface design in both types of countries. The items of “online public access catalogue (OPAC)” and “visits statistics” were observed in more developing countries’ digital libraries' websites. However, the item of “menu and submenus to introduce library' sections” was presented in more developed countries’ digital libraries' websites. Moreover, by analyzing the number of items in the selected websites, “American Memory” with 44 items, “International Children Digital Library” with 40 items, and “California” with 39 items were the best, and “Berkeley Sun Site” with 10 items was the worst website. Despite more and better quality of digital libraries in developed countries, the quality of digital libraries websites in developing countries is considerable. In general, some of the newly established websites and lack of use experience of specialists and librarians, and as a result, lack of information of site designers about users’ needs can be some of the reasons for not designing appropriate digital libraries' websites.