تعارض عرف با آيات و روايات فقهي و راه حل‌ها

Conflict of Custom with Verses and Jurisprudential Quotations and Solutions

دخالت فهم عرف در استنباط احكام امري مسلم و روشن است، اما مرز اين دخالت از حيث عملي همواره مبهم و مورد بحث فقهاء بوده است، به ويژه زماني كه قضاوت عرف در مورد مفهوم واژه ها در آيات و روايات و نيز مراد شارع از تركيب ادلّه لفظي، با نصوص و ظهور بدوي آيات و روايات مغاير باشد، يا زماني كه نظر عرف در مصداق يابي واژه ها و نيز تعميم و تضييق حكم، با نصوص و دلالت صريح آيات و روايات همخواني ندارد، اين ابهام با توجه به تضارب آراء در اين موارد، بيشتر نمود دارد. در اين پژوهش با روش توصيفي تحليلي و نظر به مسلمات فقه اماميه درحوزه كاربرد و ميدان عمل عرف، هشت مورد از موارد ممكن­الوقوع تعارض عرف با آيات و روايات فقهي شناسايي شده و با طرح راه‌هاي برون رفت، سعي دارد نهايتاً به ضابطه روشني براي حل تعارض دراين موارد دست يابد.

The intervention of perceiving custom in commands inference is a clear and definite issue; however, limit of this intervention in practice has always been a vague subject of jurisprudential arguments; especially when custom judgment comes into conflict in distinguishing the concepts of the verses and quotations and the purpose of legislator on combining the verbal arguments with the initial wordings of verses and quotations; or when the decision of custom in conformity of concepts on the attributes, generalizing and restriction of the evidence context do not comply with the texts; in which case, the ambiguity has more manifestations. In this research that is made by an analytical-descriptive method in view of the definitions of Imamieh Jurisprudence in the range of application and practice of custom, eight cases of potential conflicts with jurisprudential verses and narrations have been identified.