تشكيك و تشابه وجود نزد ابن سينا و توماس آكوئيناس

Gradation and Similarity of Existence for Avicenna and Thomas Aquinas

اين مقاله درصدد بررسي اين مسئله است كه چرا در مابعدالطبيعه توماس آكوئيناس، تشكيك در مفهوم وجود به رغم قول او در باب تشابه وجود تصويرپذير نيست؟ توماس، علاوه بر ارسطو از ابن سينا نيز در بسياري از مواضع تبعيت كرده است. ارسطو «موجود» را غير از مشترك معنوي و مشترك لفظي مي داند. ابن سينا، مشترك معنوي را بر دو قسم متواطي و مشكك مي داند و كاربرد سوم لفظ نزد ارسطو را در مشترك معنوي مشكك قرار مي دهد و چون قايل به مسانخت ميان علت و معلول است، از تشكيك در مفهوم وجود دفاع مي كند. توماس اگرچه سخني از «تشابه در وجود» نمي گويد، اما قسم سومي در كنار مشترك معنوي و لفظي به نام لفظ متشابه را مطرح مي كند. اگرچه تحليل هاي زبان شناختي مويد مترادف بودن الفاظ تشابه در فلسفه توماس و تشكيك نزد ابن سيناست، تحليل هاي مابعدالطبيعي توماس شناسان جديد از تشابه بر اساس تناسب متفاوت با تشكيك مفهوم وجود است. تحليل آنها از تشابه بر اساس نسبت نزديك به تشكيك مفهوم وجود ابن سيناست؛ اما چون توماس قايل به مسانخت ميان خالق و مخلوق نيست، نمي توان اين تحليل توماس شناسان را نيز تفسيري صحيح از قول توماس درباره تشابه دانست.

The present article is seeking to investigate the question of why is، in Thomas Aquinas’ metaphysics، gradation in the concept of existence not imaginable in spite of his belief in similarity of existence. In addition to Aristotle، Thomas has followed Avicenna in many of his positions. Aristotle regarded “being” as something other than synonym and homonym. Avicenna divided “synonym” into two groups: “univocal” and “equivocal”، and considered the third usage of “term” for Aristotle to be in “equivocal synonym”. Since he believes in similarity between cause and effect، he defends gradation and gradation in the concept of existence. Although Thomas does not speak of “similarity in existence”، he speaks of a third type called “analogous term” along with synonym and homonym. Although linguistic analyses support the idea of synonymy of the “analogous terms” in Thomas’ philosophy and “gradation” in Avicenna’s، metaphysical analyses of similarity on the basis of proportion by the new scholars who study Thomas is different from gradation of the concept of existence. Their analysis of similarity on the basis of proportion is close to Avicenna’s gradation of existence. However، since Thomas does not believe in similarity between the creator and the created، we may not consider this analysis of the above scholars as a proper interpretation of Thomas’ view on similarity.