پارادايم؛ افسانه يا واقعيت (تحليل معناشناختي، خاستگاه و ارزيابي)

(Paradigm; Fact or Fiction (Semantic Analysis, Origin and Evaluation

در مواجهه با پارادايم، از پايه اي ترين و مهم ترين پرسش هاي روش شناختي اي كه پيوند تنگاتنگي با معرفت شناسي دارد اين است كه آيا پژوهش، خواه در قلمرو علوم طبيعي و خواه در ساحت دانش هاي انساني، و حتي پژوهش در مسائل معرفت شناسي بدون تحقق پارادايم ها و مفروضات ذهني امكان پذير است؟ پارادايم ها چه نقشي در پژوهش، روش تحقيق، معرفت و دستيابي به واقعيت دارند؟ براي دستيابي به پاسخ اين گونه پرسش ها ابتدا بايد ديد پارادايم چيست و خاستگاه يا منشا آن كجاست؟ واژه پارادايم كه ديرزماني نيست كه در فلسفه علم كانون توجه قرار گرفته و به سرعت به ديگر ساحت ها و حوزه هاي معرفت بشري انتقال يافته، مشحون از ابهام است؛ ازجمله اينكه آيا از آن ساختار ذهني اراده مي شود يا مبنا و يا الگو؟ ازآنجاكه اين مسئله به گونه اي گسترده به عرصه هايي ژرف، تاثيرگذار و بنيادي همچون فلسفه دين، فلسفه، معرفت شناسي و روش شناسي راه يافته، ضرورت پژوهش درباره آن انكارناپذير است. از مهم ترين دستاوردهاي اين كاوش اين است كه با تحليل معناشناختي اين واژه و بيان خاستگاه آن، ابهام آن زدوده مي شود و مي توان درباره انديشه ورزي و پژوهش با پارادايم يا بدون آن داوري كرد.

In facing paradigm، some of the most basic and most important methodological questions with close relations to epistemology are the following: is research، whether in the realm of natural or human sciences، or even in epistemological issues، possible without the realization of paradigms and subjective assumptions? What role do paradigms play in research، methodology، knowledge and access to reality? To get the answer to such questions، we must first see what the paradigm is and whence does it originate. The term “paradigm” which has been recently considered in the philosophy of science and extended into other realms of human knowledge is full of ambiguity. One of those ambiguities relates to whether it is intended to mean a mental structure، a basis، or a model. Since this issue has been extensively penetrated into deep، Influential، and fundamental realms such as the philosophy of religion، philosophy، epistemology and methodology، it is inevitable to conduct researches about it. Among the most important achievements of this study is the fact that through a semantic analysis of this term and stating its origin، its ambiguity is removed and one can judge about the possibility of research with or without a paradigm.