ارزيابي پايداري حوضه‌ با استفاده از روش شاخص پايداري آبخيز

The Evaluation of the Sustainability of Watershed Using Watershed Sustainability Index

آبخيزهاي سالم، خدمات اكوسيستمي بسياري در زمينه­ هاي مختلف چون اجتماعي و رفاه اقتصادي ارائه مي‌دهند، لذا مي‌بايست روش‌هايي توسعه يابند كه بتوان بر اساس آن‌ها درجه­ ي سلامت و سطح پايداري آبخيزها را تعيين نمود. يكي از شاخص‌ هاي مورد استفاده براي تعيين پايداري، شاخص پايداري آبخيز (WSI) مي‌باشد. اين شاخص از تلفيق چهار زيرشاخص هيدرولوژي، محيط زيست، حيات و سياست‌گذاري شكل گرفته است. اين شاخص حوضه ­ي آبخيز را در سه سطح پايين، متوسط و بالا ارزيابي مي­كند. حوضه­ ي آبخيز زيدشت به دليل تغييرات عمده­ي دوره­ ي ده ساله (1380-1390) به عنوان يك حوضه ­ي مطالعاتي انتخاب شد. مقدار شاخص پايداري براي آبخيز زيدشت در طول دوره­ ي 1380 تا 1390، 65/0 محاسبه گرديد. اين مقدار نشان مي­دهد كه اين آبخيز در سطح پايداري متوسط رو به پايين قرار گرفته است. با توجه به تحليل­ هاي صورت گرفته مشخص شد كه براي رسيدن به توسعه­ ي پايدار در آبخيز زيدشت لازم است، ابتدا در زمينه­ ي مسائل كيفي هيدرولوژي (كيفيت آب رودخانه­ ي زيدشت مد نظر است)، مطالعات و طرح­ هاي جامع در راستاي مديريت و حفاظت از منابع آبي موجود در حوضه انجام گيرد و پس از بهبود اين مسئله به ترتيب به مسائل پيرامون حيات آبخيزنشينان، محيط ­زيست، هيدرولوژي (بخش كميت آب) و در آخر سياست­ گذاري پرداخته شود. به اين ترتيب اين ارزيابي به مديران و تصميم ­گيران در زمينه برنامه ­ريزي آينده و آمايش سرزمين كمك خواهد كرد.

Healthy watersheds provide many ecosystem based services in different fields such as social and economic welfares. Hence, there is an urgent need to develop ways to determine the degree of health and sustainability of watersheds. One of the indices which is used to assess sustainability is the Watershed Sustainability Index (WSI). This index is based on the combination of four sub-indices of hydrology, environment, life, and policy making. This index evaluates the watershed at low, medium, and high levels. Zidasht watershed was chosen to study due to its ten years of major changes between the years 1380 and 1390. The sustainability of the Zidasht watershed during this period, 1380-1381, was 0.65, indicating that the watershed is located in the middle to lower level sustainability. It was also discovered that to achieve a sustainable development in Zidasht watershed some steps should be taken. First, the quality of the river water, or its hydrology, should be considered. Comprehensive studies and plans in the management and conservation of water in the area should also be developed. Following these, the inhabitants of the watershed, the environment, the quantity of the water should be considered. Finally, the policy making should be taken into account. Thus, this assessment will help managers and decision makers in future planning and land planning.