كاركرد سياسي ـ امنيتي ديوان بريد در خلافت اسلامي

The Political-Security Function of the Post Bureau in the Islamic Caliphate

ديوان بريد در نهاد اداري خلافت اسلامي (امويان و عباسيان) كاركردي مهم در عرصه خبريابي و خبررساني و امنيت قلمرو خلافت داشت. ضرورت اداره قلمرو گسترده خلافت، كسب اخبار و حوادث از ايالات و انتقال آنها به دارالخلافه، مراقبت از نحوه عملكرد كارگزاران، انجام خدمات پستي و اقدامات جاسوسي موجب اهميت اين ديوان در سازمان اداري خلافت اسلامي شد. در اين پژوهش كه از نوع تاريخي است در مرحله گردآوري به روش كتابخانه‌اي و در مرحله تبيين به شيوه توصيفي ـ تحليلي، جايگاه نهاد بريد در خلافت اسلامي و كاركردهاي آن در امور پستي ـ ارتباطي و اطلاعاتي ـ امنيتي بررسي شده است. يافته پژوهش نشان مي‌دهد كه كاركرد سياسي ـ امنيتي ديوان بريد، جايگاه و اهميت آن را در نظام خلافت چنان برجسته نمود كه صاحبان بريد در دربار خلفا از منزلت بالايي برخوردار شده و امنيت داخلي و حفظ قدرت خلفا به نحوه عملكرد اين نهاد پيوند يافت.

In the administrative body of the Islamic Caliphate (Umayyads and Abbasids), the Post Bureau had an important function in obtaining news as well as information exchange and maintaining the security of the caliphate territory. The need for governing the vast caliphate territory, the acquisition of news and events from the states and their transfer to the Darul-Khilafah, the supervision of the brokers’ functions, doing the postal services and caring for the spy activities, made this Bureau important in the administrative organization of the Islamic Caliphate. In this research, which is of a historical type, in the collection stage by the library method and in the explanatory stage by an analytical descriptive method, the status of the Post Bureau in the Islamic caliphate and its functions in the post and communication services as well as intelligence and security affairs are investigated. The findings of the research show that the political- security function of the Post Bureau elevated its position and importance in the caliphate system to the extent that the owners of the Post Bureau enjoyed high status in the caliphs' court and the internal security and the maintenance of the caliphate power were linked to the functioning of this institution.