واكاوي عوامل و موانع جذب مخاطب (پژوهشي در كتابخانه مركزي آستان قدس رضوي)

هدف: هدف اين پژوهش شناسايي عوامل و موانع جذب مخاطب در كتابخانه آستان‌قدس‌رضوي در راستاي دست‌يافتن به رويكردي راهبردي در خصوص برطرف كردن موانع و تقويت عوامل جذب مخاطب از سوي مديران سازماني است. روش: اين پژوهش از نظر هدف كاربردي و از نظر شيوۀ اجرا پيمايشي است و با استفاده از پرسش‌نامه محقق‌ساخته انجام گرفته است. دو پرسش‌نامه براي اين پژوهش تهيه شد كه يك پرسش‌نامه بر اساس عوامل جذب مخاطب با 23 سؤال طراحي شد و در اختيار مراجعان كتابخانه آستان‌قدس‌رضوي قرار گرفت. پرسش‌نامه دوم نيز بر اساس موانع جذب مخاطب با 23 سؤال طراحي گرديد و در اختيار كارشناسان و متخصصان كتابخانه قرار داده شد. جامعۀ آماري در اين پژوهش شامل 385 نفر از مراجعان بود كه بر اساس فرمول كوكران با توجه به تعداد مراجعان كتابخانه انتخاب شدند.تعداد 20 نفر از كاركنان كارشناس و متخصص كتابخانه مركزي آستان‌قدس‌رضوي نيز به روش سرشماري انتخاب شدند. داده‌ها پس از گردآوري با استفاده از نرم‌افزار آماري spss تجزيه‌وتحليل شد. يافته‌ها: بر پايه بررسي‌هاي انجام شده، از ميان 23 عامل مؤثر در جذب مخاطب، «وابستگي به حرم مطهر امام‌رضا»(ع) (۱۴/۵۲%) و «امنيت روحي و رواني مراجعان» (۱۴/۴۶) بيش‎ترين عامل و «ارائه خدمات مشاورۀ مطالعاتي و پژوهشي» (۷/۹۶%) به‌عنوان كم‎ترين عامل جذب مخاطب به كتابخانه شناسايي شد. همچنين عامل «شلوغي و ازدحام تالارها» (۱۶/۶۷%) بيش‎ترين و عامل «دريافت هزينه ثبت‌نام كتابخانه» (۵/۸۹) به‌عنوان پايين‌ترين موانع تأثيرگذار در مراجعه مخاطبان به كتابخانه شناسايي شدند. با انجام اين پژوهش، عوامل و موانع جذب كتابخانۀ آستان‌قدس‌رضوي مشخص و رتبه‌بندي شد كه نتايج آن مي‌تواند براي ساير كتابخانه‌هاي عمومي سودمند باشد. اصالت و ارزش: اين پژوهش اولين تلاشي است كه به‌صورت اساسي به موضوع عوامل و موانع جذب از ديدگاه مخاطبان و متخصصان كتابداري و اطلاع‎رساني پرداخته است و با استفاده از دسته‎بندي هدفمند كه شامل ايمني و امنيت، اعتبار كتابخانه، ساختمان كتابخانه، تسهيلات و خدمات كتابخانه است مؤلفه‎هاي جذب مخاطب استخراج شده است و تفكيك مخاطبان به عضو و غيرعضو (مهمان) جنبه نويني در بررسي مسئله جذب مخاطبان به كتابخانه است.